چک آپ روتین مردان و آنچه باید بدانیم

طبق توصیه متخصصین سلامت، مردان باید حداقل سالی یک بار جهت انجام آزمایش خون اقدام کنند. در مواردی که فرد دچار علائم خاصی شده و یا به بیماری خاصی مبتلا باشد، ممکن است تعداد دفعات بیشتری آزمایش خون در سال لازم باشد. در این مقاله دکترنکست مختصری به تشریح مواردی که اغلب برای چک آپ روتین مردان درخواست می‌شود می‌پردازیم.

شمارش کامل خون (CBC)

این آزمایش در چک‌ آپ روتین مردان، اطلاعات مهمی در مورد انواع و تعداد سلول‌های خون، به طور عمده گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها در اختیار قرار می‌دهد. CBC به متخصصین سلامت کمک می‌کند تا علائمی مانند ضعف، خستگی یا کبودی خودبه‌خودی را بررسی کند. CBC همچنین به متخصصین سلامت کمک می‌کند تا شرایطی مانند کم‌خونی، عفونت و بسیاری از اختلالات دیگر را تشخیص دهند.

 پنل جامع متابولیک (CMP-14)

پنل جامع متابولیک ارزیابی شامل ۱۴ فاکتور است که برای ارائه اطلاعات در مورد وضعیت فعلی کبد، کلیه‌ها و تعادل الکترولیت و اسید/باز فرد درخواست می‌شود. این آزمایش وضعیت فعلی قند خون و پروتئین‌های خون را نیز نشان می‌دهد. در ادامه به مواردی از پنل جامع متابولیک در چک آپ روتین مردان اشاره می‌کنیم.

گلوکز خون ناشتا (FBS)

سطح گلوکز یا قند خون، مستقیم‌ترین آزمایش برای تشخیص دیابت است. قند خون نه تنها برای شناسایی دیابت، بلکه برای ارزیابی نحوه کنترل بیماری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اوره نیتروژن (BUN) و کراتینین

BUN یا اوره نیتروژن یکی از محصولات جانبی متابولیسم پروتئین است که در چک آپ روتین مردان درخواست می‌شود. BUN از طریق کلیه‌ها حذف می‌شود و نشان‌دهنده عملکرد کلیه است. کراتینین، سرم شاخص عملکرد کلیه است. نسبت Bun/Creatinine با تقسیم BUN بر کراتینین محاسبه می‌شود.

ارزیابی کبد

• پروتئین کل، آلبومین و گلوبولین

پروتئین کل همراه با آلبومین، معیاری برای ارزیابی وضعیت کبد است. آلبومین که توسط کبد ساخته می‌شود، یکی از پروتئین‌های اصلی خون است و کمبود آن می‌تواند نشان‌دهنده اختلالات مزمن کبدی باشد. گلوبولین‌ها گروه عمده‌ای از پروتئین‌ها در خون هستند که آنتی‌بادی‌های مبارزه‌کننده با عفونت را شامل می‌شوند. نسبت آلبومین به گلوبولین با تقسیم آلبومین بر گلوبولین محاسبه می‌شود.

• بیلی‌روبین

بیلی‌روبین یک ماده شیمیایی مرتبط با عملکرد کبد و اختلالات خونی است. غلظت بالای بیلی‌روبین ممکن است منجر به زردی شود.

• آلکالین‌فسفاتاز

آلکالین‌فسفاتاز یک پروتئین است که در تشخیص عملکرد استخوان و کبد اهمیت دارد.

• آنزیم‌های کبدی

AST و ALT آنزیم‌هایی هستند که درون سلول‌های کبدی وجود دارند. در اثر آسیب به سلول‌های کبدی، سطح این آنزیم‌ها در خون بالا می‌رود.

مایعات و الکترولیت‌ها

• سدیم یکی از یون‌های اصلی در مایعات بدن است. این یون در تعادل آب بدن و فعالیت الکتریکی اعصاب و ماهیچه‌ها اهمیت دارد.
• پتاسیم برای عملکرد درست اعصاب و ماهیچه‌ها لازم است.
• یون کلرید مشابه سدیم، به حفظ تعادل الکترولیت بدن کمک می‌کند.
• بی‌کربنات برای کمک به تشخیص، ارزیابی و نظارت بر عدم تعادل الکترولیت استفاده می‌شود.
• کلسیم یک ماده معدنی ضروری برای رشد و حفظ استخوان‌ها و دندان‌های سالم است. همچنین برای عملکرد طبیعی عضلات، اعصاب و لخته شدن خون اهمیت دارد.

هورمون‌ها

• تستوسترون کل و آزاد

تستوسترون نوعی هورمون (هورمون استروئیدی) است. مقداری از آن آزادانه در خون شناور است بدون اینکه به چیز دیگری متصل شود. مقداری از تستوسترون به پروتئینی به نام گلوبولین متصل به هورمون استروئیدی و مقداری از آن به پروتئینی به نام آلبومین متصل است. میزان زیاد تستوسترون آزاد در مردان می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت و رفتار داشته باشد.

• دی هیدرواپی آندروسترون سولفات (DHEAS)

این هورمون، یک هورمون جنسی مردانه است که در خون مردان و زنان وجود دارد و به تکامل ویژگی‌های جنسی ثانویه مردانه در دوران بلوغ کمک می‌کند و می‌تواند توسط بدن به آندروژن‌های قوی‌تر مانند تستوسترون و آندروستندیون متابولیزه شود یا به هورمون زنانه استروژن تبدیل شود. DHEAS توسط قشر آدرنال، که لایه بیرونی غدد فوق کلیوی است، تولید می‌شود. این هورمون به مقادیر کمتری از تخمدان‌های زن و بیضه‌های مرد تولید می‌شود. DHEAS اساساً توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود و بنابراین به عنوان نشانگری برای عملکرد آدرنال مفید است. سرطان‌ها، تومورهای آدرنال و هیپرپلازی می‌توانند منجر به تولید بیش از حد DHEAS شوند.

• استرادیول

استرادیول هورمون اصلی تولیدمثل در زنان غیرباردار است. این هورمون استروئیدی نقش مهمی در رشد طبیعی جنین و در ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه در زنان دارد. مقدار کمی استرادیول توسط بیضه‌ها نیز تولید می‌شود. سطوح بالای آن در مردان می‌تواند منجر به ژنیکوماستی (بزرگی سینه در مردان) شود. افزایش سطح استرادیول در مردان ممکن است ناشی از افزایش چربی بدن باشد. سطوح آن همچنین می‌تواند با استفاده بیش از حد از ماری‌جوانا، الکل یا داروهایی از جمله فنوتیازین‌ها و اسپیرونولاکتون افزایش یابد. سطح استرادیول همچنین می‌تواند به طور چشمگیری در انواعی از سرطان‌ها بالا برود.

• فیبرینوژن

فیبرینوژن توسط کبد تولید می‌شود و در صورت نیاز همراه با بیش از ۲۰ فاکتور دیگر در گردش خون برای فرآیند لخته شدن آزاد می‌شود. معمولاً وقتی بافت بدن یا دیواره رگ خونی آسیب می‌بیند، فرآیندی به نام آبشار انعقادی این عوامل لخته‌کننده را یکی پس از دیگری فعال می‌کند. با نزدیک شدن به اتمام آبشار، فیبرینوژن محلول به رشته‌های فیبرین نامحلول تبدیل می‌شود. سپس این رشته‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند تا شبکه فیبرینی را تشکیل دهند که در محل آسیب تثبیت می‌شود. این شبکه فیبرین به همراه قطعات سلولی تجمع یافته به نام پلاکت به محل آسیب می‌چسبد تا یک لخته خون پایدار تشکیل دهد. فیبرینوژن از جمله فاکتورهایی است که در فاز التهابی در بدن، سطح آن افزایش می‌یابد.

هموگلوبینA1c (HbA1c)

HbA1c متوسط ​​گلوکز خون را طی ۱۲ هفته اخیر نشان می‌دهد. از این فاکتور معمولا در چک آپ روتین مردان برای ارزیابی کیفیت کنترل قند خون و یا جهت تشخیص اختلالات تحمل گلوکز استفاده می‌شود.

تست پروتئین واکنشی C (CRP)

پروتئین واکنشی C سطوح عمومی التهاب را در بدن اندازه‌گیری می‌کند. سطوح بالای CRP ناشی از عفونت‌ها و بیماری‌های طولانی‌مدت مختلف است. آزمایش CRP نمی‌تواند نشان دهد که التهاب در کجا قرار دارد یا چه چیزی باعث آن شده است. بنابراین آزمایشات دیگری برای یافتن علت و محل التهاب مورد نیاز است.

هموسیستئین

هموسیستئین یک آمینواسید است که به طور معمول در بدن یافت می‌شود. متابولیسم آن با متابولیسم چندین ویتامین از جمله اسید فولیک، B6 و B12 مرتبط است و کمبود این ویتامین‌ها ممکن است باعث افزایش سطح هموسیستئین شود. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که سطح هموسیستئین بالایی دارند، نسبت به افرادی که سطح هموسیستئین پایین دارند، بیشتر در معرض خطر حمله قلبی یا سکته هستند. افزایش غلظت هموسیستئین با افزایش تمایل به تشکیل لخته‌های خونی همراه است.

هورمون محرک تیروئید (TSH)

ازاین هورمون برای تشخیص اختلال تیروئید در افراد دارای علائم، نظارت بر درمان جایگزینی هورمون تیروئید در افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید و کمک به ارزیابی عملکرد غده هیپوفیز استفاده می‌شود.

آزمایش چربی

آزمایش لیپید یا چربی یک آزمایش خون است که چربی‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. لیپیدها شامل تری‌گلیسیرید و کلسترول HDL و LDL هستند.

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)

PSA منحصراً در غده پروستات تولید می‌شود. افزایش سطح PSA می‌تواند نشان‌دهنده سرطان پروستات بیماری‌های دیگری از جمله پروستاتیت یا بزرگ شدن خوشخیم پروستات باشد.

اگر می‌خواهید وضعیت سلامت خود را بررسی کنید، برای انجام آزمایش وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان دکترنکست شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.