طب مکمل و جایگزین (Complementary and Alternative Medicine) شامل مجموعه‌ای از درمان‌ها است که خارج از چهارچوب طب رایج انجام می‌شود. همانطور که مشخص است این عبارت از دو واژه مکمل و جایگزین تشکیل شده است. زمانی که این درمان‌ها در کنار درمان‌های اصلی استفاده می‌شوند، طب مکمل و زمانی که به جای آن استفاده می‌شوند، طب جایگزین محسوب می‌شوند.
از جمله مواردی که در این دسته طبقه بندی می‌شود طب سوزنی، رایحه‌درمانی (آروماتراپی)، مدیتیشن و … هستند.
طب مکمل و جایگزین به طور پیوسته در حال گسترش است و در همه کشورهای جهان استفاده می‌شود. به دلیل اقبال روزافزون جامعه به طب مکمل و جایگزین، دولت‌ها و سازمان‌های جهانی در طی ۲ دهه اخیر در صدد شناسایی، پژوهش، آموزش و قانون‌گذاری در این حوزه برآمدند.
دلایل تمایل جامعه به استفاده از طب مکمل و جایگزین
- هزینه‌های درمانی بالای طب رایج
- عوارض دارویی طب رایج
- تصور ایمن‌تر و ارزان‌تر بودن درمان‌های طب مکمل و جایگزین
- ناکارآمدی درمان‌های طب رایج در بعضی از موارد
طب سنتی در کشورهای مختلف جهان
چین: چین کشوری با طب سنتی قدرتمند و پیچیده است. اکنون حدود 95% بیمارستان‌ها در این کشور، دارای بخش ویژه طب سنتی هستند و همچنین پوشش بیمه‌ای برای خدمات طب سنتی وجود دارد.
آمریکا: در این کشور پوشش بیمه‌ای برای هزینه درمان، دارو و خدمات طب سنتی وجود دارد و بیشتر مردم آمریکا تمایل به استفاده از درمان‌های طب مکمل و جایگزین دارند.
آلمان: در این کشور نیز طب مکمل و جایگزین با اقبال خوبی همراه بوده است و اکنون در بیشتر نسخ پزشکی داروهای طبیعی وجود دارد.
مثال‌هایی از طب مکمل و جایگزین
طب سوزنی: یک روش سنتی چینی است که با استفاده از سوزن نقاط مخصوصی در بدن را تحریک می‌کنند.هدف از این کار کمک به سیستم ترمیمی طبیعی بدن است. مطالعات نشان داده است که طب سوزنی در برخی مشکلات مثل کمردرد، تهوع، اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، نازایی و … می‌تواند موثر باشد.
کایروپراکتیک یا شکسته‌بندی: این روش روی ساختار و عملکرد بدن و به خصوص ستون فقرات تمرکز می‌کند. در شکسته‌بندی یک فرد تعلیم‌دیده با استفاده از تکنیک‌های مخصوص، ستون فقرات یا دیگر بخش‌های بدن را در جای مناسب خود تنظیم می‌کند.
انرژی‌درمانی: این روش درمانی بر مبنای انرژی‌هایی است که برخی افراد معتقدند درون و اطراف بدن وجود دارد.
داروهای گیاهی: طب جایگزین با استفاده از بخش‌های مختلف گیاه اعم از برگ، ریشه، گل و … به بهبود سلامتی کمک می‌کند. بنابر گفته سازمان بهداشت جهانی تقریباً ۸۰% مردم دنیا از گیاهان دارویی استفاده می‌کنند. مطالعات نشان داده است که ترکیبات طبیعی خواص مشخصی دارند و می‌توانند در درمان تعدادی از مشکلات مثل آلرژی‌ها، سندروم پیش از قاعدگی، خستگی مزمن و … موثر باشند. با این حال به دلیل کمبود نظارت روی این محصولات قبل از مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کنید. برای مشورت با پزشک می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.
طب آیورودیک: طب آیورودیک یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی است و بیش از ۳۰۰۰ سال پیش در هند وجود داشته است. این طب شامل فرآورده‌های طبیعی، رژیم‌های ویژه و شیوه‌های خاص درمانی است. با وجود قدمت زیادی که طب آیورودیک دارد اما نیازمند کارآزمایی‌های بالینی بیشتر برای اثبات اثربخشی آن است. از طرفی این طب ممکن است خطرناک هم باشد؛ زیرا ترکیباتی سمی معدنی و آلی در برخی از فرآورده‌های آن دیده شده است.
