کارشناسان تخمین می‌زنند که تا 5 درصد از مردم مشکل خودشیفتگی «Narcissistic» دارند. خودشیفتگی عبارتی متداول است و شخصی را توصیف میکند که به‌صورت خودخواهانه رفتار میکند. چیزی که بسیاری از مردم اطلاع ندارند، این است که خودشیفتگی در روانشناسی به‌عنوان 10 اختلال شخصیتی معرفی می‌شود. پس باید این بیماری را جدی گرفت و در صورت هرگونه علائمی آن را به‌درستی درمان کرد. اگر قصد دارید با این اختلال بیشتر آشنا شوید تا پایان مقاله همراه ما باشید. در این مطلب علاوه‌بر معنی خودشیفتگی، به علائم، درمان و بسیاری نکات دیگر در مورد آن پرداخته شده است.
خود شیفتگی چیست؟
خودشیفتگی، یک اختلال شخصیتی است که در آن فرد نسبت به خود نظری پف‌کرده دارد و نیاز شدیدی به تحسین و توجه دیگران خواهد داشت. افراد مبتلا به این مشکل زمانی‌که ستایش یا تاییدی که انتظار دارند، نمی‌بینند، ناراضی و ناامید می‌شوند. حتی در این شرایط، احتمالا دیگران فرد را به‌عنوان شخصی مغرور ببینند و از بودن در کنارش لذت نبرند. این اختلال می‌تواند در بسیاری از زمینه‌های زندگی فرد از جمله کار، مدرسه و روابط مشکلاتی را ایجاد کند. علت دقیق این مشکل مشخص نیست؛ اما ممکن است ریشه خودشیفتگی ناشی از عوامل زیر باشد:
- آسیب‌های دوران کودکی (مانند آزار جسمی، جنسی و کلامی)؛
- روابط اولیه با والدین، دوستان و اقوام؛
- سندرم تک فرزندی؛
- ژنتیک (سابقه خانوادگی)؛
- حساسیت به صدا یا نور در دوران کودکی؛
- شخصیت و خلق‌وخو.
انواع خودشیفتگی
انواع خودشیفتگی شامل دو نوع است که هر دو می‌توانند ویژگی‌های مشترکی هم داشته باشند؛ اما از تجربیات مختلف دوران کودکی ناشی می‌شوند. همچنین این دو نوع اختلال، شیوه‌های متفاوت رفتار افراد در روابط را دیکته می‌کنند. در زیر هر دو نوع خودشیفتگی به‌صورت مختصر معرفی شده‌اند:
- خودشیفتگی بزرگ‌منش (Grandiose Narcissism): به احتمال زیاد با افرادی که این رفتار را دارند در دوران کودکی به گونه‌ای رفتار شده است که گویی برتر یا بالاتر از دیگران هستند. فرد در بزرگسالی هم این انتظارات را دنبال میکند و در نهایت به لاف‌زدن و نخبه‌گرایی تمایل دارد. این افراد اعتماد به نفس بسیاری دارند؛ اما حساس نیستند.
- خودشیفتگی آسیب‌پذیر (Vulnerable Narcissism): معمولا این رفتار نتیجه بی‌توجهی یا سوء استفاده در دوران کودکی است. افراد با این نوع خودشیفتگی بسیار حساس‌تر هستند. حتی اگر فرد مبتلا بین احساس حقارت و برتری نسبت به دیگران قرار بگیرند، وقتی دیگران به‌گونه‌ای خاص رفتار نکنند، دچار احساس توهین یا اضطراب می‌شود.
علائم خودشیفتگی
خودشیفتگی مردان را بیشتر از زنان مبتلا میکند و اغلب در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود. فرد مبتلا احتمالا مشکل خود را تشخیص نمی‌دهد؛ چراکه داشتن هر گونه مشکلی بر خلاف تصور آن‌ها از خودشان است. علائم اختلال خودشیفتگی و شدت آن می‌تواند متفاوت باشد. افراد مبتلا به این اختلال معمولا علائم زیر را دارند:
- احساس بزرگ‌بودن بیش‌از حد؛
- تصور دائمی در مورد موفق‌تر، قدرتمندتر، باهوش‌تر، محبوب تر یا جذاب‌تر بودن از دیگران؛
- احساس برتری و تمایل به معاشرت با افراد با موقعیت بالا؛
- نیاز به تحسین بیش‌از حد؛
- احساس حقانیت و شایستگی؛
- توجه‌نکردن به نیازها و احساسات دیگران؛
- رفتارها و نگرش‌های متکبرانه یا فضولی؛
اگر فکر می‌کنید که بیماری خودشیفتگی دارید، یک قرار ملاقات با پزشک یا روان‌پزشک مشخص کنید. پزشکان می‌توانند در صورت وجود اختلال آن را تشخیص دهند و متناسب با شرایط، درمان‌هایی را برای کمک به مدیریت علائم پیشنهاد کنند. یک روانشناس یا روان‌پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا علائم کلیدی خودشیفتگی را دارید یا خیر. روان درمانگر ابتدا تست خودشیفتگی را می‌گیرد و سپس با فرد صحبت میکند.
درمان خودشیفتگی چیست؟
درمان خودشیفتگی ابتدا شامل گفتار درمانی است که به‌عنوان روان‌درمانی هم شناخته می‌شود. اگر علائم این مشکل در کنار نشانه‌های افسردگی یا بیماری روانی دیگری رخ دهد، احتمالا برای درمان بیماری دیگر از دارو استفاده شود. البته باید گفت که هیچ داروی خاصی برای خودشیفتگی وجود ندارد.
1. گفتار درمانی
در گفتار درمانی بیمار یاد می‌گیرد که چگونه با دیگران ارتباط بهتری برقرار کنید تا در نتیجه، روابط صمیمی‌تر، لذت‌بخش‌تر و با ارزش‌تری داشته باشد. ایجاد تعامل‌های مثبت با دیگران می‌تواند بعدهای مختلف زندگی را تا حد زیادی بهبود بخشد. همچنین گفتار درمانی می‌تواند به فرد نشان دهد که چگونه:
- همکاری با همکاران و همسالان خودش را بهتر کند.
- روابط شخصی را حفظ کند.
- نقاط قوت و پتانسیل خود را بشناسد تا بتواند انتقادات یا شکست‌ها را تحمل کند.
- احساسات خودش را بشناسد و آن‌ها را مدیریت کند.
- با مشکلات عزت نفس کنار بیاید.
- اهداف واقع‌بینانه برای خود تعیین کند.
2. تغییر سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی زیر ممکن است به بیمار در طی دوره درمانی کمک کند. برای ایجاد تغییرات مثبت باید از مواردی که باعث ایجاد رفتارهای مشکل‌ساز می‌شوند، اجتناب کنید، عادت‌های سالم را بشناسید و آن‌ها را انجام دهید، برای کمک به کاهش استرس و اضطراب، در تکنیک‌های آرامش بخش مانند یوگا و مدیتیشن شرکت کنید.
درمان این اختلال با توجه به شدت علائم و تمایل فرد به درمان‌شدن متفاوت است. به‌طور کلی، علائم خودشیفتگی با گذشت زمان بهبود می‌یابند، هرچند درمان موفقیت‌آمیز زمان می‌برد و می‌تواند چالش برانگیز باشد. اگر انگیزه لازم را داشته باشید و برای تغییر تلاش کنید، می‌توانید روابط آسیب‌دیده را بهبود ببخشید و از زندگی روزمره خودتان رضایت بیشتری داشته باشید.
عوارض خودشیفتگی
بدون درمان اختلال خودشیفتگی، فرد در تداوم روابط مثبت در محل کار و خانه دچار مشکل می‌شود. همچنین احتمالا در مقابل سوءمصرف مواد مخدر و الکل برای مقابله با احساسات، آسیب‌پذیرتر باشد. حتی احساس تنهایی می‌تواند منجر به ایجاد افکار خودکشی یا افسردگی نوجوانان یا بزرگسالان مبتلا به این اختلال شود.
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
جمع بندی
خودشیفتگی به‌عنوان عشق به خود یا خود محوری بیش‌از حد تعریف می‌شود. این مشکل یک نوع اختلال شخصیتی است که در آن فرد برای برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل می‌شود. پس می‌توان گفت که خودشیفتگی می‌تواند بر روابط با خانواده، دوستان و همکاران تأثیرگذار باشد. این بیماری را به دو نوع بزرگ‌منش و آسیب‌پذیر تقسیم می‌کنند که هر دو مورد از تجربیات دوران کودکی فرد ناشی می‌شود. درمان می‌تواند به فرد مبتلا به این اختلال کمک کند تا علائم خود را مدیریت کند. گفتار درمانی، تغییر سبک زندگی دو درمان برای خودشیفتگی است. البته پزشکان در بعضی شرایط برای کنترل افسردگی و استرس، داروهایی هم تجویز می‌کنند.
منابع:
