امسال هفته پژوهش با شعار “پژوهش و فناوری، پشتیبانی تولید” از ۲۰ الی ۲۶ آذرماه در سطح ملی برگزار می‌شود. به همین مناسبت در ادامه به اهمیت پژوهش در حیطه پزشکی و نقش آن در آموزش پزشکی می‌پردازیم. امروزه از بزرگترین ایراد‌های وارد بر سیستم آموزش پزشکی، کمرنگ بودن امر پژوهش در میان دانشجویان و اساتید می‌باشد.
چگونه انجام تحقیقات پژوهشی می‌تواند برای پزشکان در حرفه‌شان کمک کننده باشد؟
پژوهش در حرفه پزشکی فقط یک کمک نیست، بلکه یک ضرورت است. در علم تجربی، امر مطلق معدود است. بدون ایجاد پرسش در یک ذهن فعال، علم پزشکی ثابت باقی می‌ماند. مشارکت در تحقیقات، پزشکان را قادر می‌سازد تا عملکرد خود را به طور عینی ارزیابی کنند و در پیشبرد رشته خود مشارکت داشته باشند. با مداخله در امور پژوهشی، پزشکان در ارزیابی شواهد و تفکر نقادانه در مورد یک موقعیت خاص مهارت بیشتری کسب می‌کنند.
پزشکانی که علاقه‌ای به مداخله در امور پژوهشی ندارند چه رویکردی باید اتخاذ کنند؟
هر پزشکی مسئول ارزیابی عملکرد خود است و برای انجام آن به روشی قوی و معنادار، باید از ابزارهای پژوهشی استفاده کند. همه افراد جامعه پزشکی باید بتوانند تحقیقات انجام شده توسط دیگران را به طور انتقادی مورد بررسی قرار دهند. دستورالعمل‌های مورد استفاده در بالین مبتنی بر متاآنالیز و بررسی‌های سیستماتیک است. بنابراین همه پزشکان باید به نحوی در تحقیقات شرکت داشته باشند. همچنین همه آن‌ها باید با روش‌های مطالعه و تحقیق آشنایی کافی داشته باشند تا بتوانند از نتایج تحقیقات اخیر در تخصص خود بهره‌مند شوند.
مهم‌ترین چالش‌های پیش روی پزشکان در انجام تحقیقات پژوهشی
کمبود زمان
در یک مطالعه مشخص شد با وجود تمایل 64 درصدی پزشکان جهت شرکت در تحقیقات پژوهشی، 81 درصد پزشکان مورد مطالعه، با وجود داشتن تمایل شخصی، به نداشتن وقت کافی اشاره کردند.
آموزش مهارت‌های تحقیقاتی ناکافی در سیستم آموزش پزشکی
پزشکان در درجه اول و مهمتر از همه برای اقدامات بالینی آموزش دیده‌اند و مهارت آماری آن‌ها در اکثر موارد ناکافی است. وقتی پزشک شروع به مداخله در انجام تحقیقات میکند، نمی‌تواند کیفیت مجموعه داده‌ها را قضاوت کند. مهارت‌های ناکافی تجزیه و تحلیل داده‌ها یکی از بزرگترین چالش‌هایی است که پزشکان با آن مواجه هستند.
نبود حمایت کافی
انجام تحقیقات شامل چندین مهارت میان رشته‌ای است. پزشکان پرمشغله درگیر مراقبت از بیمار، حتی اگر یک سوال تحقیقاتی قوی در ذهن داشته باشند، اغلب وقت ندارند مطالعات تحقیقاتی انجام دهند. پزشکان اغلب به حمایت بیشتری نیاز دارند تا بتوانند کارآزمایی‌های بالینی را طراحی کنند و نتایج را تجزیه و تحلیل کنند.
مهارت‌های پژوهشی را از کجا بیاموزم؟
دانشگاه‌های علوم پزشکی سالانه کارگاه‌های فراوانی را با موضوعاتی از قبیل “روش تحقیق” و “آموزش SPSS” برگزار می‌کنند. همچنین سایت‌های اینترنتی COURSERA و UDEMY انواع مهارت‌ها را از معتبرترین دانشگاه‌های جهان به صورت کور‌س‌های رایگان آنلاین به زبان انگلیسی در اختیار همه قرار داده است. در مواردی با پرداخت هزینه می‌توان گواهی شرکت در آن کورس را از طرف دانشگاه مربوطه دریافت کرد. بنابرین کلاس‌هایی با بالا‌ترین کیفیت در دسترس هر پزشکی با هر میزان وقت خالی قرار دارد.
چگونه از آخرین تحقیقات درباره یک موضوع خاص مطلع شوم؟
برای یافتن اطلاعات لازم در خصوص موضوعات تخصصی مختلف، می‌توانید به پایگاه‌ها و منابع جستوجوی داده که معتبر هستند مراجعه کنید. از جمله‌ی این منابع، مواردی هستند که در زیر مشاهده می‌کنید:
UPTODATE
هر پزشکی بسته به زمینه تخصص خود لازم است که از آخرین یافته‌های علمی و پژوهشی مطلع باشد و آخرین پروتکل‌های درمانی پذیرفته شده را برای بیماران اجرا کند. در سال‌های اخیر نرم‌افزار UPTODATE در این زمینه منجر به انقلابی چشمگیر برای جامعه پزشکی شده است. UPTODATE در واقع یک دیتابیس جامع و به روز است که محتوایش به صورت دقیقی طبقه‌بندی می‌شود. بنابراین کاربر می‌تواند با جستوجوی موضوع مورد نظر، به تازه‌ترین یافته‌ها و آخرین گایدلاین‌های تایید شده دسترسی یابد. این نرم‌افزار همه دانش پزشکی شامل علائم، نشانه‌ها و تشخیص بیماری‌ها، درمان توصیه شده، روند پیگیری و اطلاعات دارویی کامل شامل دوزهای درمانی و تداخلات را در بر می‌گیرد.
این نرم افزار به زبان انگلیسی بوده و اگر بخواهید می‌توانید متن مورد نظر را خارج از برنامه به صورت PDF در اختیار داشته باشید. نرم‌افزار UPTODATE را می‌توانید از طریق سایت‌های فارسی که اشتراک تهیه می‌کنند، به صورت سالانه با پرداخت هزینه مشخص دریافت کنید. همچنین در صورتی که تمایل به استفاده از سایت دارید، می‌توانید سایت freeuptodate.ir را به صورت رایگان مورد استفاده قرار دهید.
Medscape
Medscape یک دیتابیس ویژه پزشکان و بیماران می‌باشد و اطلاعات در ارتباط با بیماری‌ها و دارو‌ها در سایت و اپلیکیشن آن طبقه‌بندی شده است. اپلیکیشن Medscape را می‌توانید به صورت رایگان برای سیستم عامل IOS و اندروید دانلود کنید. با یک ثبت‌نام اولیه و رایگان می‌توانید به اطلاعات اپلیکیشن دسترسی پیدا کنید. همچنین با ثبت فیلد تخصصی که به آن مشغولید و یا موضوعاتی که مورد توجهتان هستند، می‌توانید درخواست کنید که آخرین مقاله‌ها و یافته‌های علمی در آن زمینه خاص به صورت هفتگی به ایمیل شما ارسال شود. اپلیکیشن Medscape به دلیل طبقه‌بندی دارویی ساده‌ای که دارد، برای یافتن سریع سوالات در زمینه دوز درمانی اشکال و یا تداخلات دارویی، خصوصا در بالین، بسیار کاربردی است.
ژورنال‌های معتبر پزشکی
از جمله معتبرترین ژورنال‌های پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- PubMed
- New England journal of medicine
- Science Direct
- Scopus
با مراجعه به سایت این ژورنال‌‌ها می‌توانید یک ثبت‌نام اولیه انجام دهید. سپس بنا به درخواست شما تازه‌های پژوهشی به صورت هفتگی به ایمیل شما ارسال می‌شود. جهت دسترسی به مقاله‌های غیررایگان به ایمیل آکادمیک نیاز دارید و گاها لازم است هزینه‌ای جهت اشتراک ماهانه یا سالانه برای دسترسی به مقاله‌ها بپردازید.
Google scholar
یک موتور جستوجوی جامع ویژه مقالات علمی در هر زمینه‌ای است که با کمک سرویس جستوجو پیشرفته آن می‌توانید موردی که مدنظر دارید را به صورت اختصاصی‌تری جستوجو کنید. این سرویس زیر مجموعه‌ای از Google است و برای همه کابران رایگان می‌باشد. Google scholar نتایج مورد نظر شما از هر ژورنالی را فهرست میکند و در صورتی که مقاله‌ای دسترسی رایگان داشته باشد، در اختیارتان قرار می‌گیرد. همچنین شما می‌توانید درخواست کنید که هرگاه یک شخص خاص مقاله‌ای منتشر کرد، شما مطلع شوید.
امروزه تقریبا هر دانش و مهارتی را می‌توان از طریق اینترنت آموخت. بنابرین نسبت به گذشته، زمینه لازم جهت شرکت در مداخلات پژوهشی بسیار بیشتر فراهم است. در هفته پژوهش امید است جامعه پزشکی با انگیزه و علاقه بیشتری در حیطه پژوهش پزشکی فعالیت کند و در صدد تغییر رویکرد پزشکان جوان و طبیبان آینده نسبت به مداخلات پژوهشی برآید.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
