اشعه ماوراء بنفش خورشید چه مضراتی دارد؟
نور خورشید برای سنتز ویتامین D در بدن ضروری است و اثرات مفیدی بر خلق‌و‌خو دارد. با این حال، اشعه ماوراء بنفش (UV) (290 تا 400 نانومتر) اثرات مضری به صورت حاد و مزمن بر روی پوست انسان می‌گذارد. از جمله این موارد می‌توان به آفتاب‌سوختگی، پیری پوست و سرطان پوست اشاره کرد. اشعه ماوراء بنفش B (UVB) که تنها 5% از اشعه ماوراء بنفش رسیده به سطح زمین را شامل می‌شود، فعال‌ترین طول موج‌ها را از نظر بیولوژیکی دارد. UVB منجر به آفتاب سوختگی، التهاب، افزایش رنگدانه‌های پوستی و سرطان می‌گردد. در این مطلب، دکترنکست به شرح انواع ضد آفتاب و اهمیت آن‌ها پرداخته است.
حدود 95% از اشعه ماوراء بنفشی که به سطح زمین می‌رسد، UVA است که خود شامل UVA1 و UVA2 می‌باشد. UVA2 اثراتی مشابه UVB بر روی پوست ایجاد می‌کند. UVA1 نسبت به UVA2 قدرت و توانایی کمتری در القای قرمزی و التهاب پوست دارد. UVA فرآیند پیری پوست را سرعت می‌بخشد؛ همچنین اثر زیادی بر تیره شدن رنگدانه‌های پوستی داشته و می‌تواند در سرطان پوست نقش داشته باشد. محافظت از خود در برابر نور برای جلوگیری از مضرات بالقوه اشعه ماوراء بنفش، ضروری است. از جمله اقداماتی که می‌توانید برای محافظت از پوست خود در برابر آفتاب انجام دهید، شامل موارد زیر است:
- دوری از نور خورشید به هنگام ظهر
- پوشیدن لباس‌های محافظ و کلاه آفتابی
- استفاده از کرم‌های ضد آفتاب
- استفاده از عینک آفتابی
ضد آفتاب‌‌ها چه انواعی دارند؟
ضدآفتاب‌ها محصولات موضعی هستند که تابش‌های محدوده طول موج فرابنفش را منعکس یا جذب می‌کنند. ضدآفتاب‌ها به دو دسته ارگانیک (ضدآفتاب شیمیایی) و غیر ارگانیک (ضدآفتاب فیزیکی) طبقه بندی می‌شوند. کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف، هم اشعه ماوراء بنفش B (UVB) و هم اشعه ماوراء بنفش A (UVA) را جذب می‌کنند.
ضد آفتاب شیمیایی
ضدآفتاب‌های شیمیایی شامل انواع ترکیباتی هستند که تابش UV را جذب کرده و آن را به مقدار ناچیزی به گرما تبدیل می‌کنند. برخی از ترکیبات ارگانیک مانند سینامات‌ها و سالیسیلات‌ها به طور خاص UVB را جذب می‌کنند. در بین سینامات‌ها، اکتی‌نوکسات‌ها پرمصرف‌ترین فیلتر UVB در سراسر جهان هستند.
بنزوفنون‌ها محافظ در برابر UVB و UVA2 هستند. اکسی‌بنزون (benzophenone-3) رایج‌ترین فیلتر UVA در سراسر جهان است. آووبنزون یک فیلتر موثر برای پرتوهای UVA1 می‌باشد؛ اما بسیار حساس به نور بوده و باید با ترکیبات دیگری مانند اکتوکریلن، یک جاذب ضعیف UVB، تثبیت شود. کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف معمولاً از ترکیب موادی با طیف‌های جذب UV متفاوت تولید می‌شوند. اخیرا نسل جدیدی از فیلترهای آلی وسیع‌الطیف از جمله Tinosorb M، Tinosorb S، Mexoryl SX و Mexoryl XL در اروپا ساخته شده است.
ضد آفتاب فیزیکی
ضدآفتاب‌های فیزیکی، ترکیبات معدنی مانند زینک‌اکسید و دیاکسیدتیتانیوم هستند. این ضدآفتاب‌ها طیف گسترده‌ای از امواج UV را منعکس و پراکنده می‌کنند. با این حال، برخی از این ترکیبات و به ویژه محصولات میکرونیزه شده‌ی آن‌ها به جای انعکاس اشعه ماوراء بنفش، آن را جذب می‌کنند. ضدآفتاب غیرارگانیک پایدار است و برخلاف ضدآفتاب ارگانیک، پتانسیل ایجاد تحریک و حساسیت‌زایی پایینی دارد. ضدآفتاب‌های غیرارگانیک محافظت گسترده‌ای در برابر UVB، UVA2 و UVA1 ایجاد می‌کنند. ضدآفتاب‌های معدنی قدیمی، حاوی ذرات با اندازه بزرگ بودند و یک لایه سفید روی پوست ایجاد می‌کردند. برای غلبه بر این نقص، از روش‌های نانوتکنولوژی برای تولید ذرات دیاکسیدتیتانیوم یا زینک‌اکسید استفاده شد. محصولات نانو، لایه شفاف‌تری روی پوست تشکیل می‌دهند. در عین حال، از پوست به خوبی در برابر اشعه ماوراء بنفش UVA و UVB محافظت می‌کنند.
SPF چیست؟
فاکتور محافظت در برابر نور آفتاب (SPF)، توانایی ضد آفتاب را جهت محافظت پوست در برابر واکنش آفتاب سوختگی، که در درجه اول به دلیل UVB است، اندازه‌گیری می‌کند. SPF نسبت حداقل دوز تابش خورشید است که باعث ایجاد قرمزی یا سوزش محسوس (حداقل میزان) روی پوست محافظت شده با ضدآفتاب در مقایسه با پوست محافظت نشده می‌شود. در صورت استفاده کافی از ضدآفتاب، میزان جذب اشعه UVB توسط محصولات ضدآفتاب با SPF برابر 15، 30 و 50 به ترتیب 93، 97 و 98 درصد است. بنابراین یک ضد آفتاب با SPF برابر 30، دو برابر 15 در پیشگیری از آسیب پوستی موثر است.
متخصصان پوست و مو در دکترنکست
چه نکاتی در برچسب محصولات ضد آفتاب باید مورد توجه قرار گیرند؟
SPF به اندازه کافی محافظت در برابر UVA را اندازه‌گیری نمی‌کند. نبود اطلاعات کافی در مورد میزان محافظت ضدآفتاب در برابر UVA، سازمان غذا و داروی آمریکا را بر آن داشت تا مقررات جدیدی را برای برچسب زدن محصولات ضدآفتاب اعمال کند. این قوانین جدید در سال 2012 لازم‌الاجرا شد. طبق مقررات جدید، فقط محصولات ضدآفتابی که تست FDA را برای محافظت در برابر هر دو UVA و UVB گذرانده باشند، با عنوان “وسیع‌الطیف” نامگذاری می‌شوند. محصولات ضد آفتاب وسیع‌الطیف با SPF برابر با ۱۵ یا بالاتر ممکن است این عبارت را روی برچسب خود داشته باشند:
“اگر طبق دستورالعمل و با سایر اقدامات محافظتی در برابر آفتاب استفاده شود، خطر ابتلا به سرطان پوست و پیری زودرس پوست ناشی از نور خورشید را کاهش می‌دهد.”
ضدآفتاب‌هایی که وسیع الطیف نیستند یا SPF زیر 15 دارند، باید موارد زیر را به برچسب خود اضافه کنند:
“سرطان پوست/ هشدار پیری پوست: گذراندن زمان در آفتاب، خطر ابتلا به سرطان پوست و پیری زودرس پوست را افزایش می‌دهد. این محصول تنها برای کمک به جلوگیری از آفتاب سوختگی و نه سرطان پوست یا پیری زودرس پوست کاربرد دارد.”
FDA همچنین توصیه می‌کند سطح SPF روی 50 باشد و ضدآفتاب‌هایی با SPF > 50 برچسب SPF = 50+ داشته باشند. FDA دیگر اجازه نمی‌دهد که محصولات ضدآفتاب برچسب “ضدعرق” یا “ضدآب” داشته باشند. اگر ضدآفتاب به ترتیب پس از 40 تا 80 دقیقه شنا یا تعریق، SPF خود را حفظ کند، می‌توان آن را «مقاوم در برابر آب» یا «بسیار مقاوم در برابر آب» نامید.
چه کسانی باید از ضدآفتاب استفاده کنند؟
همه افراد، صرف نظر از رنگ پوست، در معرض اثرات نامطلوب احتمالی اشعه ماوراء بنفش قرار دارند. پس باید به هنگام مواجهه با نور خورشید از کرم ضد آفتاب استفاده کنند. با این حال، استفاده از کرم‌های ضدآفتاب برای افراد با پوست روشن که بیشتر در معرض اثرات نامطلوب حاد (آفتاب‌سوختگی) و مزمن (پیری و سرطان پوست) قرار دارند، ضروری است. افراد با پوست روشن، هنگام انجام فعالیت‌های خارج از منزل در هوای آفتابی، به ویژه در مناطقی با سطح تابش زیاد باید به طور مرتب از کرم‌های ضد آفتاب با SPF برابر 30 یا بالاتر استفاده کنند. افراد معمولاً از کرم ضد آفتاب به مقدار توصیه شده استفاده نمی‌کنند (6 تا 9 قاشق چای‌خوری برای کل بدن). بنابراین ممکن است استفاده از ضد آفتاب با SPF بالاتر، برایشان سودمند باشد.
چه محصول ضدآفتابی برای من مناسب‌تر است؟
آکادمی پوست آمریکا انتخاب محصولات ضدآفتابی را توصیه می‌کند که دارای SPF برابر 30 یا بالاتر، پوشش وسیع‌الطیف و مقاوم در برابر آب یا تعریق هستند. علاوه بر SPF و ویژگی‌های عملکردی ضدآفتاب، به نظر می‌رسد ظاهر آرایشی محصولات ضدآفتاب، یک معیار انتخاب مهم برای مصرف‌کنندگان است.
محافظتی که محصولات با SPF>50 در برابر اشعه ماوراء بنفش ایجاد می‌کنند، تنها به میزان ناچیزی افزایش می‌یابد. به طور کلی، محصولات ضدآفتاب با SPF برابر 15 برای استفاده روزانه توصیه می‌شوند. لوازم آرایشی حاوی کرم‌های ضد آفتاب (مانند مرطوب‌کننده‌های صورت و کرم پودرها) ممکن است محافظت از پوست در برابر نور را بهبود بخشند. اکثر محصولات آرایشی به گونه‌ای فرموله می‌شوند که دارای SPF بین 15 تا 30 باشند. محصولات ضد آفتاب وسیع الطیف با SPF برابر 30 یا بالاتر برای افرادی که در فضای باز، ورزش یا فعالیت‌های تفریحی انجام می‌دهند، مناسب است.
چرا تمایل ندارم از ضدآفتاب استفاده کنم؟
تحقیقات بر روی تولید کرم‌های ضد آفتاب آرایشی با ظاهر مناسب متمرکز شده است. از دلایل اصلی عدم تمایل بیمار به استفاده از ضد آفتاب، چسبندگی محصول است که با افزایش SPF، بیشتر می‌شود. بافت مناسب ضدآفتاب، قابلیت جذب بالا، عدم وجود چربی و بوی مطبوع مهم‌ترین ویژگی‌های یک ضد آفتاب خوب از نظر مصرف‌کنندگان می‌باشد.
ترکیبات موجود در ضدآفتاب، محلول در روغن است. بنابراین محصولات ضدآفتابی که به طور گسترده مورد مصرف واقع می‌شوند (لوسیون‌ها و کرم‌ها)، امولسیون‌های روغن در آب می‌باشند. این ترکیبات شامل قطرات میکروسکوپی مواد روغنی در یک فاز آبی پیوسته هستند. لوسیون‌ها نسبت به کرم‌ها، لایه نازکتری ایجاد می‌کنند و چربی کمتری دارند. همچنین، معمولاً برای استفاده در مناطق بزرگ بدن ترجیح داده می‌شوند.
ضد آفتاب از چه زمانی باید برای نوزاد و کودک خردسال استعمال شود؟
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند محصولات ضدآفتاب در نوزادان کمتر از ۶ ماه استفاده نشود. با این حال، زمانی که لباس، سطح بدن را به طور کامل نمی‌پوشاند و نوزاد در معرض آفتاب قرار دارد، حداقل مقدار کرم ضدآفتاب با حداقل SPF برابر 15 را می‌توان در نواحی کوچک مانند صورت و پشت دست‌های نوزاد استفاده کرد.
چه ضد آفتاب‌‌هایی در نوزادان و کودکان خردسال ترجیح داده می‌شوند؟
سد پوستی نوزادان هنوز کامل نیست. بنابراین باید از محصولات ضد آفتابی که تحریک‌کننده پوست و چشم‌ها نباشند و پتانسیل حساسیت‌زایی پایینی داشته باشند، استفاده شود. گزارشاتی مبنی بر حساسیت به نور و درماتیت تماسی در کودکان با مصرف ضدآفتاب‌های شیمیایی وجود دارد. امولسیون‌های روغنی ضدآفتاب‌های فیزیکی (به عنوان مثال دیاکسیدتیتانیوم و زینک‌اکسید) نسبت به ضدآفتاب‌های شیمیایی در نوزادان و کودکان ترجیح داده می‌شوند. زیرا این ضد آفتاب محافظت گسترده‌ای را ارائه داده و حداقل میزان تحریک، حساسیت و پتانسیل نفوذ به پوست را دارد.
مقدار استفاده از ضد آفتاب و قانون قاشق چای خوری
در نواحی مختلف بدن، مقدار استفاده از ضدآفتاب‌ها تعیین شده است:
- تقریباً 1 قاشق چای‌خوری (به صورت چشمی) در ناحیه صورت و گردن
- در مجموع 2 قاشق چای‌خوری در قسمت جلویی و پشتی تنه
- 1 قاشق چای‌خوری برای هر اندام فوقانی
- 2 قاشق چای‌خوری برای هر اندام تحتانی
زمان استفاده از ضد آفتاب
ضدآفتاب‌ها باید 15 تا 30 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب استعمال شوند. حداقل 10 تا 20 دقیقه پس از استفاده از ضد آفتاب، نباید چیزی بر روی پوست استعمال شود. ضدآفتاب باید هر دو ساعت مجددا تمدید شود. تمامی ضدآفتاب‌ها هنگام شنا یا تعریق شسته می‌شوند. بنابراین تمدید مجدد پس از هر بار قرار گرفتن در معرض آب، حتی برای محصولات ضدآفتابی که برچسب «مقاوم در برابر آب» یا «بسیار مقاوم در برابر آب» دارند، مورد نیاز است.
