بر اساس آمارها حدود 2 الی 14 درصد از خانم‌ها به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. سطح قند خون برخی از خانم‌ها در دوران بارداری بالا می‌رود؛ این وضعیت به عنوان دیابت بارداری (GDM) شناخته می‌شود و معمولا بین هفته‌های 24 و 28 بارداری ایجاد خواهد شد. اگر این عارضه به درستی مدیریت نشود، احتمال ابتلای کودک شما را به دیابت افزایش می‌دهد. همچنین باعث بروز عوارض برای خانم باردار و جنین در دوران بارداری و حتی زایمان خواهد شد؛ پس برای اینکه از این عوارض جلوگیری کنید، باید دیابت بارداری را بیشتر بشناسید.
در این مقاله از مجله سلامت دکترنکست به مشکل دیابت در زمان بارداری پرداخته شده است. در اینجا ابتدا به علائم و عوارض سطح قند خون بالا در زمان بارداری پرداخته‌ایم و در ادامه روش‌های درمان آن معرفی شده است. پس حتما تا آخر مقاله را مطالعه کنید؛ چراکه برای شناخت و درمان بهتر به شما کمک می‌کند.
علائم دیابت بارداری
هیچ علامت هشداردهنده‌ای برای این عارضه وجود ندارد؛ اما این مشکل در اکثر موارد با اندازه‌گیری سطح قند خون خانم باردار در طول آزمایشات دوره بارداری مشخص می‌شود. در تعدادی از خانم‌ها ممکن است در صورت بالا رفتن سطح قند خون علائمی ایجاد شود. علائم دیابت بارداری در ماه هفتم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تشنگی
- ادرار کردن زیاد
- دهان خشک
- خستگی
- تاری دید
- خارش ناحیه تناسلی یا برفک واژن
البته برخی از این علائم در دوران بارداری شایع هستند و به‌طور قطعی نمی‌توان آن‌ها را علایم دیابت بارداری نامید. اگر در مورد علائمی که دارید نگران هستید می‌توانید با ماما یا پزشک خودتان صحبت کنید. همچنین می‌توانید درباره ارتباط میان دیابت بارداری و جنسیت جنین با آن‌ها مشورت کنید.
عوارض دیابت بارداری
اگر این عارضه به خوبی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. قند خون بالا مشکلاتی را برای مادر و کودک ایجاد می‌کند. این مشکلات را می‌توان به دو دسته عوارض دیابت بارداری بر روی جنین و مادر دسته‌بندی کرد. از جمله عوارضی که کودک را تحت تاثیر قرار دهد، موارد زیر هستند:
- وزن بیش‌از حد هنگام تولد: اگر سطح قند خون مادر بالاتر از حد استاندارد باشد، می‌تواند باعث بزرگ‌شدن بیش‌از حد کودک شود. نوزادان بسیار بزرگ ممکن است آسیب‌های زایمانی ایجاد کنند یا برای به دنیا آمدن به زایمان سزارین نیاز داشته باشند.
- زایمان زودرس: قند خون بالا ممکن است خطر زایمان زودرس را افزایش دهد. حتی در زمان دیابت در دوران بارداری پزشکان زایمان قبل‌از موعد را توصیه می‌کنند؛ چراکه نوزاد بسیار بزرگ است.
- مشکلات جدی تنفسی: نوزادانی که زود به دنیا می‌آیند احتمالا سندرم دیسترس تنفسی را تجربه کنند.
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی): گاهی اوقات نوزادان کمی پس‌از تولد قند خون پایین دارند. دوره‌های شدید هیپوگلیسمی به احتمال زیاد باعث تشنج در نوزاد شود. تغذیه سریع یا گاهی محلول گلوکز داخل وریدی می‌تواند سطح قند خون نوزاد را به حالت عادی برگرداند.
- چاقی و دیابت نوع 2 در مراحل بعدی زندگی: خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع 2 در آینده نوزادان بیشتر است.
- مرده‌زایی: اگر دیابت در زمان بارداری درمان نشود، می‌تواند منجر به مرگ نوزاد قبل و یا کمی بعد از تولد شود.
همان‌طور که گفته شد عوارض دیابت بارداری علاوه‌بر جنین، روی مادر هم تاثیر منفی دارد. اگر بخواهیم به چند مورد از عوارض سطح قند خون بالا در وقت بارداری روی مادر اشاره کنیم، باید موارد زیر را نام ببریم:
- فشارخون بالا و پری‌اکلامپسیا: دیابت بارداری خطر ابتلا به فشارخون بالا و همچنین پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد. بالا رفتن قند خون یک عارضه جدی بارداری است که باعث فشار خون بالا و سایر علائمی می‌شود که می‌تواند هم زندگی مادر و هم زندگی کودک را تهدید کند.
- انجام زایمان با جراحی (سزارین): در صورت ابتلا به این مشکل، احتمال سزارین بیشتر است.
- دیابت در آینده: اگر در زمان بارداری دیابت داشته باشید، احتمال اینکه در بارداری آینده دوباره به آن مبتلا شوید، بیشتر است. همچنین با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در زنان باردار بالا می‌رود.
درمان دیابت بارداری
اگر تشخیص دیابت بارداری دریافت کردید، برنامه درمانی به سطح قند خون شما در طول روز بستگی دارد. در بیشتر موارد، پزشک به خانم باردار توصیه می‌کند قند خون خود را قبل و بعد از غذا آزمایش کند. همچنین متخصص تغذیه یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و ورزش منظم را برای مدیریت وضعیت موجود موثر می‌داند. برای دریافت برنامه ورزشی مناسب می‌توانید با پزشک مشورت کنید. اگر به‌دلیل مشکلات بارداری رفت‌وآمد برای‌تان سخت است، می‌توانید از متخصص ماما آنلاین کمک بگیرید.
اگر پزشک به شما توصیه کند که سطح قند خون خودتان را کنترل کنید، احتمالا یک دستگاه مورد نیاز در اختیارتان قرار دهد. همچنین پزشکان تا زمان زایمان برای فرد باردار تزریق انسولین تجویز می‌کنند. شما باید از پزشک در مورد زمان‌بندی مناسب تزریق انسولین و وعده‌های غذایی و ورزش سوال کنید تا از افت قند خون جلوگیری کنید.
برای درمان دیابت بارداری چه بخوریم
خانم‌های باردار مبتلا به قند خون بالا می‌توانند به مصرف کربوهیدرات، پروتئین و چربی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. برای تهیه یک برنامه غذایی مغذی یا داشتن برنامه‌های غذایی با یک متخصص تغذیه مشورت کنید. همچنین در صورت ابتلا به دیابت بارداری ضروری است که از مصرف برخی غذاها اجتناب کنید؛ پس در این دوران باید چه‌چیزهایی بخوریم؟ در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.
- کربوهیدرات‌ها
بر اساس بررسی منابع معتبر در سال 2020، به همه افراد باردار توصیه می‌شود مقداری مشخصی کربوهیدرات و فیبر را در طول روز مصرف کنند. همچنین متخصصین برای افراد مبتلا به دیابت در زمان بارداری، خوردن کربوهیدرات‌های پیچیده را به جای کربوهیدرات‌های ساده توصیه می‌کنند. کربوهیدرات‌های پیچیده بهتر هضم می‌شوند، قند آن‌ها کمتر است و به کاهش مقاومت به انسولین کمک می‌کنند. پزشک می‌تواند برای تعیین مقدار مصرف کربوهیدرات در روز به شما کمک کند. کربوهیدرات مهم برای ارتقاء سلامت شامل موارد زیر هستند:
- غلات کامل (سبوس‌دار)؛
- برنج قهوه‌ای؛
- لوبیا، نخود، عدس و سایر حبوبات؛
- سبزیجات نشاسته‌ای؛
- میوه‌های کم‌قند.
- پروتئین‌ها
مقدار توصیه‌شده رژیم غذایی پروتئین در سه ماهه بارداری متفاوت است و احتمالا بر اساس نیازهای هر فرد متفاوت باشد. بر اساس منابع مختلف مقدار مصرف پروتئین در سه ماهه دوم و سوم، حدود 71 گرم در روز است. منبع خوب پروتئین می‌تواند گزینه‌های زیر باشد:
- گوشت ماهیچه با کمترین مقدار چربی؛
- گوشت مرغ؛
- ماهی؛
- توفو (پنیر سویا).
البته باید توجه داشته باشید که انواع خاصی از ماهی‌ها وجود دارند که دارای مقدار جیوه بالایی هستند؛ شخص باردار باید از مصرف آن‌ها اجتناب کند.
- چربی‌ها
منبع سالم چربی می‌تواند مواد مغذی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی را برای بدن افراد تامین کنند. چربی‌های تقویت‌کننده سلامتی مانند آجیل رژیمی، روغن زیتون و آووکادو باید در رژیم غذایی هر خانم بارداری گنجانده شود.
متخصصان بیماری‌های داخلی در دکترنکست
رژیم دیابت بارداری
رژیم غذایی می‌تواند عاملی موثر در ابتلا به دیابت بارداری باشد؛ اما نمی‌تواند باعث دیابت شود. قند خون بالا زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌ها توانایی فرد را برای استفاده یا ساخت انسولین محدود می‌کنند. در واقع، انسولین به بدن کمک می‌کند تا میزان مناسب گلوکز را در خون شما حفظ کند. هنگامی که دیابت دارید، مقدار قند زیادی در خون خواهید داشت.
پیشگیری کامل از این عارضه امکان‌پذیر نیست؛ اما یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به مدیریت دیابت در بارداری کمک کند. اگر باردار هستید و یکی از عوامل خطرناک ابتلا به دیابت را دارید، سعی کنید یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید. شما می‌توانید با خوردن غذاهای سالمی که باعث افزایش قند خون به سطوح خطر نمی‌شوند، به مدیریت مشکل کمک کنید. شما باید رژیم غذایی خودتان را برای این مشکل کنترل کنید؛ پس:
- از غذاهای ناسالم، غذاهای فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.
- تعادل نسبی از پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، فیبر و چربی را انتخاب کنید.
- در هر وعده غذای کمتری مصرف کنید.
- وعده‌های غذایی را هر روز در زمان مشخصی مصرف کنید.
- شیر برای دیابت بارداری ضرری ندارد؛ اما در مصرف آن برنامه داشته باشید.
تاثیر دیابت بارداری بر حرکات جنین
محققان هنوز مطمئن نیستند که دیابت در زمان بارداری بر حرکات جنین تاثیر دارد یا خیر. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که قند خون بالا در بارداری تاثیر کمی بر حرکت جنین دارد. همچنین غذایی که مادر مصرف می‌کند به جنین منتقل می‌شود؛ بنابراین جنین عوارض جانبی غذاهای پرقند را احساس خواهد کرد. برخی افراد بیان می‌کنند که حرکت جنین پس از کنترل دیابت تغییر می‌کند، در حالی‌که برخی دیگر اصلا متوجه تغییرات نمی‌شوند. از آنجایی‌که هیچ پاسخ قطعی وجود ندارد، هر گونه تغییر در حرکت جنین را باید به پزشک خودتان گزارش دهید.
جمع بندی
درباره‌ی دوران بارداری چه می‌دانیم؟ یکی از مشکلات این دوران، دیابت بارداری است و زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نتواند انسولین مورد نیازش را در دوران بارداری تولید کند. افراد مبتلا به این عارضه در دوران بارداری دچار قند خون بالا می‌شوند. علائم دیابت بارداری می‌تواند خستگی، تشنگی، تاری دید، خشکی دهان، ادرار زیاد باشد. اگر شما در زمان بارداری دیابت داشته باشید، بدین معنی نیست که قبل از بارداری خود دیابت داشته‌اید یا بعد از آن دچار آن خواهید شد؛ اما ایجاد آن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در آینده افزایش می‌دهد. برای اینکه در این دوران بتوانید بارداری را بهتر مدیریت کنید، رژیم غذایی مناسبی داشته باشید.
منابع:
