تشنج نوزاد شایع‌ترین اورژانس عصبی در 4 هفته اول زندگی است. از هر 1000 نوزاد 1 تا 5 نفر دچار تشنج می‌شوند. برخی از تشنج‌ها برای چند دقیقه و تنها یک بار رخ می‌دهند؛ در نتیجه هیچ آسیب دائمی ایجاد نمی‌کنند. اما زمانی‌که نوزاد دچار تشنج‌های مکرر می‌شود، برای جلوگیری از آسیب مغزی باید تحت درمان قرار گیرد. از آن‌جایی که تشنج یک مشکل رایج در نوزادان است، تعیین علت، علائم و عوارض آن برای درک شرایط نوزاد و بهترین راه‌کار برای درمان آن کلیدی است؛ در این مقاله از مجله سلامت دکترنکست به این موضوع مهم پرداخته‌ایم؛ پس تا پایان همراه ما باشید.
تشنج نوزاد
تشنج زمانی رخ می‌دهد که یک فعالیت الکتریکی غیرعادی بین نورون‌ها یا سلول‌های مغزی نوزاد وجود داشته باشد. این مشکل می‌تواند ناشی از عفونت، آسیب مغزی و بیماری‌های زمینه‌ای باشد. خطر تشنج ناشی از تب نقاط مختلف بدن نوزاد در کودکان زیر 18 ماه، بیشتر خواهد بود. یکی از دلایل تشنج در نوزادان، تب بعد از زدن واکسن یا گرمازدگی است. علائم تشنج نوزاد بعد از واکسن می‌تواند شامل انقباض دست و پا باشد.
تشنج نوزاد در خواب هم جزء انواع تشنج است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان اتفاق می‌افتد. علائم تشنج در خواب نوزاد می‌تواند شامل گاز گرفتن زبان، منقبض‌شدن ناگهانی بدن، تکان خوردن و … باشد. گاهی‌اوقات، تشخیص انواع تشنج در نوزادان و کودکان خردسال برای والدین مشکل است؛ چرا که ممکن است ظریف باشند. پس شناخت علائم دقیق این مشکل می‌تواند به شما کمک کند.
علائم تشنج نوزاد
تشنج در نوزاد ممکن است عمومی باشد و کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد یا کانونی باشد و تنها روی یک ناحیه یا اندام تاثیر بگذارد. حتی تشنج نوزاد احتمالا چند کانونی باشد که در این حالت بیشتر یک اندام را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با توجه به این شرایط، تشنج در نوزادان را به چهار نوع اصلی تقسیم می‌کنند. علائم در هر کدام از این انواع با هم متفاوت است.
1. تشنج ظریف (Subtle seizures)
این نوع تشنج بیشتر برای نوزادی که به تازگی متولد شده است، مشاهده می‌شود. در این شرایط علائم شبیه حرکت‌های معمول و روزمره است و تشخیص آن‌ها دشوار خواهد بود. اگر بخواهیم به چند مورد از علائم تشنج در نوزاد تازه متولد شده اشاره کنیم، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- چشم چرخاندن، پلک‌زدن، خیره‌شدن
- حرکات کنترل‌نشده چشم
- بیرون‌زدن زبان
- دوچرخه‌زدن پاها در هوا
- مکث‌های طولانی بین نفس‌ها
2. تشنج تونیک (Tonic seizures)
تونیک به معنی سفتی عضلات است. زمانی‌که یک نوزاد دچار تشنج تونیک می‌شود، ممکن است بدنش کاملا سفت شود، دست‌ها و پاهای خود را خم کند و آن‌ها را در موقعیت‌های نامناسب نگه دارد و سرش یا چشمانش را به یک طرف بدن قرار دهد. اگر عکس تشنج نوزاد را دیده باشید، این علائم در آن کاملا مشخص است.
- تشنج کلونیک (Clonic seizures)
کلونیک به معنای تکان دادن است؛ بنابراین علایم تشنج نوزاد در حالت کلونیک ممکن است شامل حرکت‌های عضلانی مداوم و کنترل‌نشده‌ای باشد. در این وضعیت، والدین احتمالا متوجه شوند که نوزاد در حال فشار دادن یا تکان دادن بخش‌هایی از بدن خود مانند صورت، زبان، بازوها، پاها و دست‌ها است.
4. تشنج تونیک-کلونیک (Tonic-clonic seizures)
تشنج تونیک-کلونیک به نوعی از تشنج اشاره دارد که با سفت شدن (فاز تونیک) و سپس تکان دادن (فاز کلونیک) شروع می‌شود؛ بنابراین، نوزاد ممکن است علائم تشنج تونیک و به دنبال آن علائم تشنج کلونیک را داشته باشد.
متخصصان بیماری های کودکان در دکترنکست
عوارض تشنج نوزاد
عواقب تشنج در نوزادان بسیار خطرناک است؛ چراکه این مشکل می‌تواند روی رشد و همچنین کارکرد مغز کودک تاثیر بگذارد. اگر تشنج در زمان مناسب درمان نشود، منجر به آسیب‌های شدید به سلول‌های مغزی می‌شود؛ در نتیجه این مشکلات، سطح عملکرد شناختی و حافظه کودک کاهش می‌یابد. با توجه به نوع، شدت و مدت زمان تشنج، آسیب‌ها متفاوت خواهد بود و حتی در صورت ادامه داشتن می‌تواند منجر به آسیب جدی شود.
تشخیص تشنج نوزاد
درحالی‌که برخی از تشنج‌های نوزادی خود‌به‌خود رخ می‌دهند؛ اما بعضی دیگر علت یا محرکی دارند. تعیین علت تشنج نوزاد برای درمان و پیش‌بینی آن بسیار مهم است. برخی آزمایش‌ها به تشخیص تشنج در نوزادان کمک می‌کنند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- نوار مغزی (EEG)
- ام‌آر‌آی (MRI)
- سی‌تی اسکن (CT scan)
درمان تشنج نوزاد
در صورت لزوم، پزشکان ممکن است تشنج را با داروی تشنج نوزاد کنترل کنند. در صورتی‌که تشنج‌ها به دلیل کمبود اکسیژن باشد، پزشکان به احتمال زیاد درمان هیپوترمی را تجویز کنند. این روش درمانی برای جلوگیری از آسیب مغزی، مغز و بدن نوزاد را خنک می‌کند.
برای جلوگیری از تکرار تشنج در برخی از نوزادان احتمالا به درمان طولانی‌مدت نیاز باشد. قبل از تجویز یک برنامه درمانی موثر، پزشک باید علت دقیق تشنج را بداند. به‌عنوان مثال، اگر نوزاد مبتلا به صرع باشد یا در حال بهبودی از مننژیت مغزی باشد، درمان متفاوت خواهد بود.
جمع بندی
همان‌طورکه در فیلم تشنج خفیف نوزاد مشاهده کردید، انواع مختلفی از تشنج از جمله تشنج‌های ظریف، تونیک، کلونیک و تونیک-کلونیک نوزادان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در هر کدام از انواع تشنج علائم متفاوت است. برخی از تشنج‌ها جدی نیستند و هیچ آسیب مغزی پایداری بر جای نمی‌گذارند. عفونت و آسیب از علل شایع تشنج نوزاد هستند. اما گاهی اوقات، بیماری‌های زمینه‌ای مانند فلج مغزی، می‌تواند باعث تشنج ثانویه در نوزادان شود که نیاز به درمان طولانی مدت دارد. اگر نوزادی تشنج کرد و برای نفس کشیدن مشکل داشت، حتما به متخصص بیماری‌های کودکان مراجعه کنید.
منابع:
