بیضه یکی از بخش‌های اصلی اندام جنسی و سیستم تولید مثلی مردان را تشکیل می‌دهد. برای بسیاری از مردان این سوال پیش می‌آید که آیا اندازه بیضه آن‌ها طبیعی است یا نه؟ علت کوچک بودن بیضه چیست؟ آيا تقویت بیضه کوچک لازم است؟ آیا کوچک بودن بیضه بر سلامت تاثیر دارد؟ عدم تقارن بین دو بیضه و علت کوچک بودن بیضه راست چیست؟ و تحت چه شرایطی نیاز به پیگیری وجود دارد؟ اگر این سوالات ذهن شما یا اطرافیان شما را مشغول کرده، به ادامه این مطلب توجه کنید.
بیضه طبیعی چگونه است؟
مانند هر قسمت دیگری از بدن، اندازه بیضه از فردی به فرد دیگر متفاوت است و این امر اغلب تاثیر کمی بر سلامتی داشته یا هیچ تاثیری ندارد. بیضه مردان یک اندام بیضی شکل و تولید‌کننده اسپرم و تستوسترون بوده و در داخل کیسه بیضه قرار دارد. در هنگام تولد، اندازه بیضه حدود ۱.۵ سانتی‌متر است. علت کوچک بودن بیضه در کودکان در هنگام تولد نیاز به بررسی متخصص دارد.
متوسط طول بیضه در مردان بالغ بین ۴.۵ تا ۵.۱ سانتی‌متر است و بیضه‌هایی که کمتر از ۳.۵ سانتی‌متر طول دارند کوچک در نظر گرفته می‌شوند. اندازه‌گیری بیضهها معمولا با سونوگرافی انجام می‌شود. برای اندازه‌گیری در خانه، می‌توانید از یک متر نواری برای اندازه‌گیری تقریبی استفاده کنید. ابتدا یک دوش آب گرم بگیرید تا مطمئن شوید که بیضهها از بدن فاصله دارند.
آیا اندازه بیضه بر تستوسترون و باروری تأثیر می‌گذارد؟
بیضهها دو کار اصلی دارند:
- تولید اسپرم برای تولید مثل
- ترشح هورمون مردانه تستوسترون که در تکامل ویژگی‌های فیزیکی و میل جنسی مردانه مهم است
از آنجایی که اسپرم در بیضهها تولید می‌شود، در بیضه کوچک، ممکن است کمتر از حد متوسط اسپرم دیده شود. حدود ۸۰ درصد از حجم بیضه از لوله‌های اسپرم‌ساز تشکیل شده است. مطالعات نشان داده است که اندازه کوچکتر بیضه با کاهش تراکم اسپرم مطابقت دارد. با این حال، ممکن است فردی بیضه‌های کوچکتر از حد متوسط داشته باشد اما به اندازه فردی با بیضه‌های بزرگ‌تر باروری داشته باشد. بنابراین در صورتی که کوچک بودن بیضه تاثیر چندانی بر اسپرم و تستوسترون نداشته باشد، اهمیت چندانی ندارد. در چنین وضعیتی درمان کوچک بودن بیضه لازم نیست.
متخصصان اورولوژی در دکترنکست
نکاتی جالب در مورد کوچک بودن بیضه
اندازه بیضه و سلامت قلب
داشتن بیضه‌های کوچک ممکن است در مورد سلامت قلب امری مطلوب باشد. نتایج یک مطالعه معتبر روی ۲۸۰۰ مرد ایتالیایی مسن که به دنبال درمان اختلال نعوظ بودند، نشان داد مردانی که بیضه‌های بزرگ‌تر دارند در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌های قلبی‌عروقی بودند. مشخص نیست که چرا این ارتباط وجود دارد. همچنین سطوح پایین تستوسترون با خطر بالاتر بیماری قلبی‌عروقی مرتبط است. با این حال، درمان با تستوسترون جایگزین ممکن است خطر بروز مشکلات قلبی را افزایش دهد! بنابراین لازم است در این خصوص مطالعات بیشتری صورت گیرد تا ارتباط دقیق این دو مورد مشخص شود.
اندازه بیضه و خواب
گروهی از محققان دانمارکی ارتباط بین کیفیت اسپرم و اندازه بیضه را بررسی کردند. آن‌ها شواهدی پیدا کردند که نشان می‌دهد خواب ضعیف با تعداد کمتر اسپرم مرتبط است. ارتباط بین اندازه بیضه و خواب ضعیف قطعی نیست و به مطالعات بیشتری نیاز دارد.
اندازه بیضه و غریزه پدری
اگر بیضه‌های کوچکی دارید، ممکن است به احتمال بیشتری یک والد موثر در پرورش فرزند باشید! محققان برای تأکید بر این یافته‌ها، به پیشرفت‌های تکاملی در سایر نخستی‌ها اشاره کرده‌اند. برای مثال شامپانزه‌های نر بیضه‌های بزرگ‌تری دارند و اسپرم‌های زیادی تولید می‌کنند. به نظر می‌رسد این شامپانزه‌ها بیشتر بر جفت گیری تمرکز دارند تا محافظت از بچه‌های خود. از طرف دیگر گوریل‌های نر بیضه‌های کوچکتری دارند و کاملاً از فرزندان خود محافظت می‌کنند.
محققان پیشنهاد می‌کنند که سطوح بالاتر تستوسترون، که با بیضه‌های بزرگ‌تر مرتبط است، ممکن است باعث هدایت برخی از مردان به سمت رفتارهایی غیر از مراقبت عملی از فرزندانشان شود. محققان همچنین به مطالعات قبلی اشاره کردند که نشان داد پدرانی که بیشتر درگیر مراقبت روزانه از فرزندان خود هستند، سطح تستوسترون کمتری دارند. مشخص نیست که آیا تستوسترون پایین نقشی در تبدیل شدن یک فرد به پدر مراقب دارد یا اینکه یک پدر مراقب باعث کاهش تستوسترون می‌شود. این ارتباطات نیاز به مطالعات بیشتری دارد.
علت بیضه‌های کوچک چیست؟
وقتی صحبت از سلامت و عملکرد اندام تناسلی می‌شود، تفاوت اندازه ممکن است بی‌معنی باشد. با این حال، شرایطی وجود دارد که باعث کوچک شدن بیضهها می‌شود که عبارتند از:
هیپوگنادیسم مردانه
هیپوگنادیسم وضعیتی است که در آن بدن به اندازه کافی تستوسترون تولید نمی‌کند. درنتیجه تکامل مناسب ویژگی‌های مردانه مانند آلت تناسلی، بیضهها و توده عضلانی به درستی اتفاق نمی‌افتد.
هیپوگنادیسم اولیه
این نوع هیپوگنادیسم ممکن است ناشی از نوعی اختلال بیضه باشد، مانند عدم پاسخگویی بیضهها به پیام‌های مغز برای تولید تستوسترون و اسپرم کافی. ممکن است فرد با هیپوگنادیسم اولیه متولد شده باشد یا توسط عواملی از جمله موارد زیر دچار این اختلال شود:
- عفونت
- پیچ خوردگی بیضه
- سوء مصرف استروئید آنابولیک
هیپوگنادیسم ثانویه
وضعیتی است که در آن غده هیپوفیز در مغز هورمون خاصی را تولید نمی‌کند. این هورمون به بیضهها پیام می‌دهد که تستوسترون بسازند. در نتیجه عدم تولید این هورمون، باعث کاهش تستوسترون می‌شود.
واریکوسل
یکی دیگر از علل کوچک شدن بیضهها واریکوسل است. به بزرگ شدن وریدهای داخل کیسه بیضه واریکوسل می‌گویند که معمولاً به دلیل اشکال در دریچه‌هایی است که جریان خون را در سیاهرگ‌ها کنترل می‌کنند. وریدهای برآمده داخل کیسه بیضه می‌تواند باعث کوچک شدن و نرم شدن بیضهها شود.
-
بیضه‌های نزول نکرده
عدم نزول بیضه نیز می‌تواند باعث ایجاد بیضه‌های کوچک شود. این وضعیتی است که قبل از تولد، زمانی که بیضه به سمت کیسه بیضه حرکت نمی‌کند، ایجاد می‌شود. بیضه‌های نزول نکرده معمولاً در دوران نوزادی با جراحی قابل درمان هستند.
چه زمانی باید به دنبال کمک پزشکی بود؟
مهم است که نگرانی های خود در مورد اندازه بیضه را با پزشک متخصص اورولوژی در میان بگذارید. پزشک شما می‌تواند تعیین کند که آیا اندازه غیرعادی بیضه شما نشانه یک بیماری زمینه‌ای است یا خیر. ممکن است اندازه بیضه هیچ ارتباطی با عملکرد نعوظ نداشته باشد یا به هیچ وجه بر سلامت جنسی شما تأثیر نگذارد. صحبت با پزشک می‌تواند به شما آرامش و اطمینان خاطر بدهد. پزشک در صورت نیاز، درمان‌های لازم را به شما پیشنهاد می‌دهد.
چه درمان‌هایی برای بیضه‌های کوچک وجود دارد؟
درمان ناباروری
اگر هیپوگنادیسم بر باروری تأثیر بگذارد، داروهایی وجود دارند که می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند. این داروها هورمون‌های لازم برای باروری را تقویت می‌کنند. اگر بیضه‌های کوچک تراکم اسپرم شما را کاهش داده باشد، تزریق گنادوتروپین‌ها نیز ممکن است موثر باشد. گنادوتروپین‌ها هورمون‌هایی هستند که فعالیت بیضه را تحریک می‌کنند.
درمان جایگزینی تستوسترون
این روش می‌تواند مزایایی از جمله افزایش موارد زیر را به همراه داشته باشد:
- انرژی
- میل جنسی و کیفیت رابطه جنسی
- توده عضلانی
همچنین ممکن است به بهبود افسردگی کمک کند. با این حال، این درمان باید با دقت توسط پزشک شما نظارت شود.
درمان واریکوسل
درمان واریکوسل ممکن است ضروری باشد یا پزشک تشخیص دهد که درمانی لازم ندارید. اگر وریدهای بزرگ شده بر باروری یا سلامت بیضهها تأثیر می‌گذارند، جراحی می‌تواند گزینه خوبی باشد. جراح ورید آسیب‌دیده را می‌بندد و جریان خون را به وریدهای سالم در کیسه بیضه تغییر مسیر می‌دهد. این روش تولید اسپرم را افزایش می‌دهد.
آیا تقویت کننده‌ها یا مکمل‌های مردانه می‌توانند اندازه بیضه را افزایش دهند؟
به طور کلی، هیچ روش ایمن و موثری برای افزایش حجم بیضه وجود ندارد. در مورد هر گونه درمان فروخته شده در مجلات، بسیاری از محصولات وجود دارند که بدون هیچ مدرک علمی برای حمایت از ادعاهای آن‌ها تبلیغ می‌شوند. مصرف مکمل‌هایی که توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده‌اند ممکن است بی‌اثر بوده و یا حتی به سلامتی شما آسیب برساند.
آیا بیضهها در طول زمان کوچک می‌شوند؟
بله! با افزایش سن، تولید تستوسترون کاهش می‌یابد زیرا بیضهها شروع به تحلیل رفتن می‌کنند. این حالت به عنوان آتروفی بیضه شناخته می‌شود. این تغییر اغلب تدریجی است و هنگامی که به طور طبیعی رخ می‌دهد، هیچ تهدیدی برای سلامتی فرد به حساب نمی‌آید. سطوح پایین تستوسترون می‌تواند منجر به کاهش میل جنسی و توده عضلانی شود، اما این‌ها بخش‌هایی از روند طبیعی پیری هستند. برخی از مشکلات سلامتی نیز می‌توانند باعث آتروفی بیضه شوند، از جمله:
- بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک و سیفلیس
- اوریون، سل و برخی عفونت‌های ویروسی بیضهها
- ضربه شدید به بیضهها
هنگامی که بیضهها در معرض آب سرد یا دمای پایین قرار می‌گیرند، ممکن است به طور موقت از طریق مکانیسمی به نام انقباض کرماستریک به بدن نزدیک شوند. این اتقاق به این دلیل است که بیضهها دمای خاصی را که برای تولید اسپرم ایده‌آل است حفظ می‌کنند که کمی خنک‌تر از دمای متوسط بدن است،. به همین دلیل است که بیضهها تمایل دارند از بدن دور شوند. اما هنگامی که در معرض هوای سرد قرار می‌گیرند، عضله کرماستر، بیضهها را برای گرم شدن به داخل بدن می‌کشد.
کوچک بودن یکی از بیضه ها نسبت به دیگری طبیعی است؟
کوچک بودن یکی از بیضه ها و معمولا کوچک بودن بیضه چپ نسبت به راست اغلب طبیعی است. کوچک بودن بیضه سمت چپ نسبت به راست شایع‌‌تر بوده و معمولاً هیچ توضیح پزشکی یا بهداشتی برای این تفاوت اندازه وجود ندارد.
سلامت بیضه
صرف نظر از اندازه بیضهها، باید خودآزمایی‌های ماهانه بیضهها را برای بررسی توده‌ها یا سایر تغییراتی که ممکن است نشان‌دهنده بیماری باشد، انجام دهید. خودآزمایی را می‌توان بعد از دوش گرفتن یا قبل از پوشیدن لباس در صبح انجام داد. برای انجام خودآزمایی، یک دقیقه وقت بگذارید و به آرامی بیضه‌های خود را بین شست و انگشتان خود بچرخانید تا هرگونه تغییر در اندازه، شکل یا سختی بیضهها را احساس کنید. انجام این کار در مقابل آینه ممکن است به شما کمک کند تا ببینید چه کاری انجام می‌دهید. اگر در طول یک معاینه ملایم احساس درد کردید یا متوجه یک توده مشکوک، تورم یا تغییرات دیگری شدید، به پزشک مراجعه کنید. چنین تغییراتی می‌تواند نشان‌دهنده عفونت یا اختلالات دیگر باشد.
جمع بندی
سلامت و عملکرد اندام تناسلی مهم‌تر از اندازه آن است. اگر احساس می‌کنید که بیضه‌هایتان خیلی کوچک است یا علائم دیگری مانند میل جنسی کم و کاهش مدت زمان رابطه جنسی، اختلال در ارضاشدن یا بزرگ شدن بیش از حد سینه و ناباروری را تجربه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید. تستوسترون درمانی اغلب می‌تواند کمک کننده باشد. اگر تولید اسپرم تحت تأثیر قرار گیرد، متخصصان باروری به شما و شریک زندگیتان برای فرزندآوری کمک می‌کنند.
کوچک بودن بیضه تنها زمانی مهم است که عملکرد بیضه را مختل کند. علل کوچک بودن بیضه متفاوت است. از مهم‌ترین علل می‌توان به هایپوگنادیسم اولیه و ثانویه، واریکوسل، بیضه نزول نیافته، بیماری و عفونت آمیزشی و تحلیل رفتن بیضه طی فرآیند پیری اشاره کرد. در اکثر مردان به طور طبیعی بیضهها قرینه نبوده و اغلب اوقات بیضه راست بزرگ‌تر است.
منابع:
