مقدمه
عفونتهای قارچی واژن (که واژینیت مخمری یا کاندیدیازیس واژینال نیز نامیده می‌شود) یک مشکل رایج در زنان است. شایع‌ترین علامت این عفونت خارش و سوزش فرج و اطراف دهانه واژن است. عفونتهای قارچی واژن معمولاً به صورت دوره‌های نادر رخ می‌دهد، اما می‌تواند به طور مکرر عود کند و ممکن است علائم مزمنی را به وجود آورد. در این مطلب از دکترنکست به شرح عوامل خطر راه‌های درمان این نوع از عفونت می‌پردازیم.
عفونتهای قارچی عمدتاً در زنانی که قاعدگی دارند اتفاق می‌افتد. این عفونت‌ها در زنان یائسه که از هورمون درمانی حاوی استروژن استفاده نمی‌کنند کمتر دیده می‌شود و در دخترانی که هنوز قاعدگیشان آغاز نشده نادر است.
علائم عفونت قارچی واژن
شایع‌ترین علائم عفونت قارچی عبارتند از:
- خارش یا تحریک فرج و اطراف دهانه واژن
- درد حین ادرار
- درد یا تحریک واژن
- درد هنگام نزدیکی
- تورم و قرمزی فرج و واژن
بعضی از زنان ترشحات غیرطبیعی واژن را تجربه نمی‌کنند. برخی دیگر دارای ترشحات واژینال توده‌ای سفید (مانند پنیر) یا آبکی هستند. علائم عفونت قارچی شبیه به تعدادی از شرایط دیگر است، از جمله واژینوز باکتریایی (عفونت باکتریایی واژن)، تریکومونیازیس (عفونت مقاربتی) و درماتیت (تحریک و التهاب پوستی). اغلب نمی‌توان فهمید که خارش ناشی از مخمر قارچ است یا دلایل دیگری باعث آن شده است.
علت عفونت قارچی واژن
قارچی که باعث عفونتهای مخمری می‌شود (به نام کاندیدا) در دستگاه گوارش و گاهی اوقات در واژن زندگی میکند. به طور معمول، کاندیدا هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. با این حال، زمانی که تغییراتی در محیط دستگاه گوارش و واژن ایجاد شود (که می‌تواند ناشی از داروها، آسیب یا ایجاد استرس در سیستم ایمنی باشد)، کاندیدا می‌تواند بیش از حد تکثیر شود و علائمی را که در بالا توضیح داده شد ایجاد کند.
عوامل خطر عفونت قارچی واژن
در بیشتر زنان، هیچ مشکل اساسی سلامتی که منجر به عفونت قارچی شود، وجود ندارد. چندین عامل خطر وجود دارد که ممکن است شانس ابتلا به عفونت را افزایش دهد، از جمله:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: بیشتر آنتی‌بیوتیک‌ها طیف وسیعی از باکتری‌ها را از بین می‌برند، از جمله باکتری‌هایی که به طور معمول در واژن زندگی می‌کنند. این باکتری‌ها از واژن در برابر رشد بیش از حد مخمر محافظت می‌کنند. برخی از زنان در هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک مستعد ابتلا به عفونتهای قارچی هستند.
- داروهای ضدبارداری هورمونی (برای مثال قرص‌های ضدبارداری، چسب و حلقه واژینال): خطر ابتلا به عفونتهای قارچی در زنانی که از روش‌های کنترل بارداری حاوی هورمون استروژن استفاده می‌کنند، بیشتر است.
- وسایل پیشگیری از بارداری: اسفنج‌های واژینال، دیافراگم‌ها و دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) ممکن است خطر ابتلا به عفونتهای قارچی را افزایش دهند. اسپرم کش‌ها معمولا باعث عفونت قارچی نمی‌شوند. با این حال می‌توانند باعث تحریک واژن یا فرج در برخی از زنان شوند.
- سیستم ایمنی ضعیف: عفونتهای قارچی در افرادی که به دلیل HIV یا استفاده از برخی داروها (استروئیدها، داروهای شیمی‌درمانی و داروهای تجویز شده پس از پیوند عضو) سیستم ایمنی ضعیفی دارند، شایع‌تر است.
- بارداری: ترشحات واژن در دوران بارداری بیشتر محسوس می‌شود، اگرچه عفونت قارچی همیشه علت آن نیست.
- دیابت: زنان مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت های قارچی هستند، به خصوص اگر قند خونشان به خوبی کنترل نشود.
- فعالیت جنسی: عفونت قارچی واژن یک عفونت مقاربتی نیست. بنابراین می‌تواند در زنانی رخ دهد که هرگز از نظر جنسی فعال نبوده‌اند، اما در زنانی که از نظر جنسی فعال هستند شایع‌تر است.
تشخیص عفونت قارچی واژن
برای تشخیص عفونت قارچی، پزشک یا پرستار واژن بیمار را معاینه میکند. آنها همچنین داخل واژن را سواب می‌کشند تا نمونه‌ای از ترشحات دریافت کنند که در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. تا زمانی که پزشک یا پرستار تأیید نکرده باشد که بیمار عفونت قارچی دارد، درمان نباید در خانه شروع شود.
خود تشخیصی: زنان مبتلا به خارش فرج یا ترشحات واژن اغلب تصور می‌کنند که علائم آنها ناشی از عفونت قارچی است و سعی می‌کنند خودشان با استفاده از داروهای بدون نسخه آن را درمان کنند. با این حال، در یک مطالعه، تنها ۱۱ درصد از زنان به طور دقیق عفونت خود را تشخیص دادند. زنان مبتلا به عفونت قارچی قبلی تنها کمی دقیق‌تر بودند (۳۵ درصد تشخیص درست).
خودتشخیصی و خوددرمانی چه معایبی دارد؟
- هدر دادن پول (در درمان بدون نسخه)
- اتلاف وقت; تا زمانی که بیمار از درمان مناسب استفاده نکند احساس بهتری نخواهد داشت
- می‌تواند باعث خارش و تحریک بیشتر شود
بنابراین درمان خانگی عفونت قارچی واژن توصیه نمی‌شود. به همین دلایل، مهم است که قبل از شروع درمان، بیمار به پزشک مراجعه کند تا تأیید شود که واقعاً عفونت قارچی دارد.
درمان عفونت قارچی واژن
درمان ممکن است شامل قرصی خوراکی یا واژینال باشد.
- درمان واژینال: درمان عفونت قارچی واژن اغلب شامل داروی عفونت قارچی واژن به صورت کرم یا قرص واژینال است. بیمار باید کرم یا قرص را قبل از خواب با اپلیکاتور داخل واژن قرار دهد. درمان‌های نسخه‌ای و بدون نسخه وجود دارد، بنابراین باید از پزشک یا پرستار خود درباره نوع درمان سوال کند. درمان‌های یک، سه و هفت روزه به یک اندازه موثر هستند. طول درمان بستگی به شدت عفونت بیمار دارد.
- درمان خوراکی: یک قرص تجویزی به نام فلوکونازول گزینه دیگری برای درمان عفونتهای قارچی است. بیشتر زنان تنها به یک دوز نیاز دارند، اگرچه زنان مبتلا به عفونتهای پیچیده‌تر (مانند کسانی که مشکلات پزشکی زمینه‌ای، عفونتهای قارچی مکرر یا علائم و نشانه‌های شدید دارند) ممکن است ۷۲ ساعت (سه روز) پس از اولین دوز به دوز دوم نیاز داشته باشند.
عوارض جانبی فلوکونازول خفیف و نادر است، اما ممکن است شامل ناراحتی معده، سردرد و بثورات پوستی باشد. فلوکونازول با تعدادی از داروها تداخل دارد. در این زمینه پزشک یا داروساز باید توضیحاتی به بیمار ارائه دهد. فلوکونازول در دوران بارداری به دلیل خطر بالقوه آسیب به جنین در حال رشد توصیه نمی‌شود.
چه زمانی بیمار احساس بهتری خواهد داشت؟
بیشتر عفونتهای قارچی در عرض چند روز پس از شروع درمان از بین می‌روند. با این حال، حتی پس از از بین رفتن عفونت، ممکن است همچنان احساس خارش و تحریک وجود داشته باشد. اگر در عرض چند روز پس از اتمام درمان بیمار بهبود نیافت، باید برای مشاوره با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرد.
عفونتهای قارچی مکرر واژن
بین ۵ تا ۸ درصد از زنان عفونتهای قارچی مکرر دارند که به عنوان چهار مرتبه یا بیشتر در سال تعریف می‌شود. هیچ مدرکی مبنی بر اینکه خوردن ماست یا سایر محصولات “پروبیوتیک” حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس زنده یا استفاده از این محصولات در واژن، در زنان مبتلا به عفونتهای قارچی مکرر واژن مفید است وجود ندارد.
- تشخیص: همانند عفونتهای مخمری اولیه، تشخیص صحیح عفونتهای قارچی عودکننده مهم است. خانمی که دارای علائم و نشانه‌های مکرر سوزش یا خارش واژن است باید توسط یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ویزیت شود تا اطمینان حاصل شود که این علائم در اثر سایر مشکلات رایج (مانند سایر عفونتهای واژن، واکنش یا حساسیت آلرژیک و اگزما) نبوده و ناشی از مخمر است. همانند عفونت اولیه، خود تشخیصی آنقدر دقیق نیست که بتوان درمان را بر اساس آن تعیین کرد.
بیشتر عفونتهای قارچی واژن توسط قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می‌شوند. عفونتهای مداوم یا مکرر ممکن است به دلیل عفونت با یکی از گونه‌های کمتر رایج کاندیدا مانند کاندیدا گلابراتا یا کاندیدا کروسی باشد. در زنانی که علائم مکرر یا مداوم دارند، همیشه باید برای تایید تشخیص و شناسایی این گونه‌های کمتر رایج، در صورت وجود، کشت واژینال انجام شود، زیرا از داروهای مختلفی برای درمان این عفونت‌ها استفاده می‌شود. این آزمایش شامل کشت نمونه‌ای از ترشحات واژن در آزمایشگاه است.
- درمان: به زنانی که علائم پایدار دارند، معمولاً دوره طولانی‌تری از درمان توصیه می‌شود. این رویکرد ممکن است شامل چندین دوز فلوکونازول باشد که با فاصله چند روز از هم مصرف شوند و سپس دوزهای هفتگی برای شش ماه آینده یا بیشتر مصرف شود. در حالی که برنامه‌های درمانی طولانی‌مدت ممکن است از عفونتهای قارچی مکرر واژن جلوگیری کند، علائم همچنان ممکن است با توقف درمان عود کنند.
درمان شریک جنسی: عفونت قارچی واژن یک عفونت مقاربتی نیست، اگرچه عفونت به ندرت ممکن است از یک شریک به شریک دیگر منتقل شود. متخصصان درمان شریک جنسی را توصیه نمی‌کنند.
جلوگیری از عفونت قارچی واژن
حملات پراکنده کاندیدیاز ولوواژینال معمولاً بدون یک عامل قابل شناسایی رخ می‌دهد. با این وجود، تعدادی از عوامل مستعد ابتلا به عفونت هستند:
- دیابت شیرین: زنان مبتلا به دیابت که کنترل قند خون ضعیفی دارند نسبت به زنانی که قند خونشان نرمال است بیشتر مستعد ابتلا به کاندیدیاز ولوواژینال هستند. حفظ کنترل قند خون خوب می‌تواند به جلوگیری از عفونت واژن کمک کند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: یک چهارم تا یک سوم زنان مستعد ابتلا به کاندیدیاز ولوواژینال در حال مصرف آنتی بیوتیک‌های وسیع‌الطیف هستند یا سابقه مصرف آن را ذکر می‌کنند. این داروها فلور باکتریایی نرمال را مهار می‌کنند که باعث رشد پاتوژن‌های بالقوه مانند کاندیدا می‌شود. در زنان مستعد ابتلا به عفونتهای مخمری علامت‌دار با ضرورت مصرف آنتی‌بیوتیک درمانی، یک دوز فلوکونازول خوراکی در شروع و پایان درمان آنتی‌بیوتیکی ممکن است از ولوواژینیت پس از مصرف آنتی‌بیوتیک جلوگیری کند.
- افزایش سطح استروژن: به نظر می‌رسد کاندیدیازیس ولوواژینال در شرایط افزایش سطح استروژن، مانند استفاده از قرص‌های ضد بارداری خوراکی (مخصوصاً زمانی که دوز استروژن زیاد است)، بارداری و استروژن درمانی، از جمله استروژن درمانی موضعی یا داخل واژینال توسط زنان یائسه، بیشتر رخ می‌دهد.
- سرکوب سیستم ایمنی: عفونتهای کاندیدا در افرادی شایع‌تر هستند که سیستم ایمنی آنها ضعیف‌تر از حد طبیعی است، مانند کسانی که کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند یا عفونت HIV دارند.
- وسایل پیشگیری از بارداری: اسفنج‌های واژینال، دیافراگم‌ها و دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) با کاندیدیاز ولوواژینال همراه بوده‌اند، اما نه به طور مداوم. اسپرم‌کش‌ها با عفونت کاندیدا مرتبط نیستند.
شواهد زیادی وجود ندارد که ارتباط بین کاندیدیاز ولوواژینال و عادات بهداشتی یا پوشیدن لباس‌های تنگ و با الیاف مصنوعی را نشان دهد.
جمع بندی
عفونتهای قارچی واژن یک مشکل شایع در زنان است. خارش شایع‌ترین علامت عفونت قارچی واژن است. زنان همچنین ممکن است درد همراه با ادرار، درد یا سوزش، درد هنگام مقاربت یا قرمزی و متورم شدن فرج و بافت‌های واژن را مشاهده کنند. ترشحات واژن اغلب کم است یا اصلاً وجود ندارد. در صورت وجود، ترشح معمولاً سفید و پنیر مانند یا رقیق و آبکی است.
علائم عفونت قارچی مشابه تعدادی از شرایط دیگر است. معاینه فیزیکی و بررسی‌های آزمایشگاهی برای تعیین علت علائم مورد نیاز است. چندین عامل خطر وجود دارد که ممکن است شانس ابتلا به عفونت قارچی را افزایش دهد، از جمله استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، پیشگیری از بارداری، دیابت، بارداری و ضعف سیستم ایمنی (به دلیل شیمی درمانی، HIV یا مصرف برخی داروها).
برای تشخیص عفونت قارچی واژن، پزشک باید معاینه انجام دهد. معاینه فیزیکی به تنهایی، حتی زمانی که توسط پزشک انجام شود، برای تشخیص قطعی عفونت قارچی کافی نیست و باید با معاینه میکروسکوپی یا سایر آزمایشات ترشحات واژن همراه باشد. مهم است که در زمان آزاردهنده بودن علائم و قبل از شروع هر درمانی، فرد معاینه و آزمایش شود. قبل از معاینه و آزمایش، درمان عفونت قارچی نباید شروع شود. درمان عفونت مخمری واژن ممکن است شامل پماد برای عفونت قارچی واژن یا قرص برای عفونت قارچی واژن به صورت واژینال یا خوراکی باشد. طول دوره درمان عفونت قارچی واژن باید تکمیل شود.
برای مطالعه مطالب آموزشی بیشتر به drnext مراجعه کنید.
منبع:
