یبوست در کودکان، یک مشکل رایج است و علل شایع آن، معمولا به خاطر آموزش زودهنگام توالت‌رفتن و تغییر در رژیم غذایی است. خوشبختانه در اکثر موارد، درمان یبوست کودکان در خانه به‌راحتی امکان‌پذیر است و تشویق فرزندتان به ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی مانند خوردن میوه‌ها و سبزیجات غنی از فیبر و نوشیدن آب بیشتر، می‌تواند به کاهش یبوست کمک کند. در ادامه این مطلب، به علائم این عارضه و روش‌های درمان یبوست شدید کودکان می‌پردازیم.
علائم و نشانه‌های یبوست کودکان
- اجابت مزاج 3 بار یا کمتر در یک هفته؛
- حرکات روده‌ای دردناک و دفع مدفوع سخت و خشک؛
- درد هنگام اجابت مزاج؛
- دل‌درد و درد شکم در کودکان؛
- رد مدفوع مایع یا خمیری در لباس‌زیر کودک شما؛
- خون روی سطح مدفوع سفت.
یبوست کودکان و زمان مراجعه به پزشک
یبوست در کودکان، معمولا جدی نیست. بااین‌حال، ممکن است منجر به عوارض شود یا نشانه یک بیماری زمینه‌ای چون بیماری سلیاک باشد. اگر این عارضه حدود 2 هفته طول کشید یا با علائم و عوارض زیر همراه بود، برای درمان فوری یبوست کودکان اقدام کنید:
- تب؛
- نخوردن غذا؛
- خون در مدفوع؛
- تورم شکم؛
- کاهش وزن؛
- درد در هنگام اجابت مزاج؛
- خارج‌شدن قسمتی از روده از مقعد (پرولپس رکتوم).
علل یبوست در کودکان
یبوست اغلب زمانی رخ می‌دهد که ضایعات و مدفوع از طریق دستگاه گوارش خیلی آهسته به حرکت درمی‌آیند و این امر، باعث سفت و خشک‌شدن مدفوع می‌شود. عوامل زیادی می‌توانند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند که برای درمان یبوست کودکان، باید آن‌ها را در نظر داشت. در ادامه، به برخی از این عوامل اشاره می‌کنیم.
نادیده‌گرفتن ضرورت اجابت مزاج
کودک گاهی تمایل به اجابت مزاج را نادیده می‌گیرد. این امر ممکن است به دلیل ترس از توالت باشد یا اینکه نمی‌خواهد بازی را ترک کند. تجربه اجابت مزاج دردناک هم ممکن است کودک را ترغیب کند تا از تکرار این تجربه ناراحت‌کننده جلوگیری کند.
تغییرات در روال زندگی
هرگونه تغییر در برنامه زندگی کودک مانند سفر، هوای گرم یا استرس، می‌تواند علت بروز مشکلات بسیاری چون شب ادراری کودکان شود یا بر عملکرد روده تاثیر بگذارد. همچنین در شروع مدرسه یا مهدکودک در خارج از خانه، بیشتر احتمال دارد که کودک یبوست را تجربه کند.
مسائل مربوط به آموزش توالت
اگر خیلی زود آموزش توالت‌رفتن را شروع کنید، ممکن است فرزندتان طغیان کند و مدفوع خود را نگه دارد. اگر آموزش توالت‌رفتن به جنگی تمام‌عیار بین والدین و کودکان تبدیل شود، تصمیم به توالت‌نرفتن به‌سرعت به یک عادت غیر ارادی تبدیل خواهد شد که تغییر‌دادن آن سخت است!
تغییرات در رژیم غذایی
کمبود میوه و سبزیجات غنی از فیبر یا مایعات کافی در رژیم غذایی کودک شما، ممکن است باعث یبوست شود. یکی از مواردی که والدین را به فکر درمان یبوست کودکان زیر 2 سال می‌اندازد، همین تغییر رژیم غذایی از شیر به مواد جامد و بروز یبوست‌های شدید است.
سایر موارد
اگر به فکر درمان سریع یبوست در کودکان هستید، باید علل دیگری که ممکن است در بروز این عارضه نقش داشته باشند را بشناسید که عبارت‌اند از:
- مصرف برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای مختلف دیگر می‌تواند در ایجاد یبوست نقش داشته باشد. البته نباید فراموش کرد که برای درمان یبوست کودکان، قطع این داروها به‌صورت خودسرانه کار درستی نیست.
- حساسیت به شیر گاو یا در مواردی، مصرف بیش از حد پنیر و شیر گاو، ممکن است دلیل یبوست باشد.
- همچنین کودکانی که در بین اعضای خانواده، تجربه ابتلا به یبوست را دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار می‌گیرند.
- در موارد نادر، یبوست در کودکان نشان‌دهنده یک ناهنجاری آناتومیک، مشکل متابولیک چون کم کاری تیروئید در کودکان یا مشکل در سیستم گوارشی است.
عوارض یبوست در کودکان
اگرچه یبوست در کودکان، می‌تواند ناراحت‌کننده باشد؛ اما معمولا جدی نیست. بااین‌حال، اگر مزمن شود و برای درمان یبوست کودکان بالای 3 سال اقدامی انجام نشود، ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند:
- شکستگی یا کشش پوست اطراف مقعد همراه با درد (شقاق مقعد)؛
- خارج‌شدن رکتوم از مقعد (افتادگی رکتوم)؛
- مدفوع نهفته و نشت در داخل شکم (انکوپرزیس).
15 روش درمان یبوست در کودکان
در ادامه، به 15 روش که در بهبود این عارضه تاثیر زیادی دارند، اشاره می‌کنیم.
- به کودک خود غذاهای پر‌فیبر بدهید.
- کودک را به نوشیدن مایعات زیاد به‌ویژه آب تشویق کنید.
- فعالیت بدنی منظم چون بازی و ورزش با کودکان به درمان این عارضه کمک می‌کند.
- استفاده از ملین‌ها زیر نظر پزشک و مصرف طبق دوز مشخص‌شده هم به درمان یبوست کودکان کمک می‌کند.
- گذاشتن یک پایه در کنار توالت‌فرنگی و داشتن یک برنامه برای اجابت مزاج به این کار کمک می‌کند.
- اگر مصرف برخی از داروها، دلیل یبوست در کودک شماست، به پزشک اطلاع دهید و با تجویز او، داروهای مصرفی کودک را تغییر دهید.
- مصرف پسیلیوم یکی از روش‌های درمان گیاهی یبوست کودکان است. بهتر است کمی از آن را با غلات صبحانه مخلوط کنید. البته قبل از این کار، حتما با یک متخصص مشورت کنید.
- آب آلوئه‌ورا هم مفید است و می‌توانید مقدار کمی از آن را به آب یا آبمیوه اضافه کنید.
- مصرف پودر منیزیم هم زیر نظر متخصص توصیه می‌شود.
- مالش شکم، برای درمان یبوست کودکان اثر زیادی دارد. در حالی که فرزندتان به پشت دراز کشیده است، با کمی لوسیون، روی کمر او را به‌صورت دایره‌ای مالش دهید.
- مصرف لبنیات را کم کنید؛ مصرف زیاد آن‌ها به‌خصوص شیر، می‌تواند باعث یبوست شود.
- ماساژ شکم و حرکت دوچرخه برای پاها از اقدامات عالی برای کمک به دفع مدفوع است.
- یکی از روش‌های درمان پزشکی، استفاده از شیاف است. شیاف‌ها به تحریک ماهیچه‌های رکتوم برای تشویق حرکت روده کمک می‌کنند. البته حتما باید طبق تجویز پزشک باشد.
- درمان یبوست کودکان با سیب، آلو و گلابی به‌عنوان ملین طبیعی ممکن است.
- در صورت تجویز پزشک، می‌توان از پلی اتیلن گلیکول هم استفاده کرد.
متخصصان بیماری های کودکان در دکترنکست
جمع بندی
در صورتی که این عارضه در فرزند شما شکل جدی پیدا کرده است، به‌جای روش‌های سنتی پرخطر چون درمان فوری یبوست کودکان با صابون، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید. در واقع، بسیاری از بیماری‌ها چون یبوست، عموما علتی زمینه‌ای فارغ از نحوه غذا‌خوردن و مصرف مایعات دارند. مشورت با یک پزشک متخصص اطفال به شما در اتخاذ تصمیم درست برای درمان یبوست کودکان یا هر بیماری دیگری کمک خواهد کرد.
منابع:
unitypoint، yourkidstable، mayoclinic، webmd، kidshealth، rch
