بهداشت محیط شامل چه مواردی است؟
بهداشت محیط شاخه‌ای از بهداشت عمومی است که بر ارتباط مردم و محیط زیست تمرکز دارد و باعث ارتقاء سلامت و بهزیستی انسان می‌شود. بهداشت محیط بخشی کلیدی در هر سیستم جامع بهداشت عمومی است. هدف این رشته، پیشبرد سیاست‌ها و برنامه‌ها برای کاهش مواجهه‌های شیمیایی و دیگر مواجهه‌های زیست‌محیطی در آب، هوا، خاک و مواد غذایی، برای حفاظت از مردم و فراهم‌کردن محیطی سالم‌تر برای جوامع است. بهداشت محیط برای بهبود سلامت و کیفیت زندگی مردم در سراسر جهان حیاتی است. اما بسیاری از مردم اهمیت آن را درک نمی‌کنند. اصطلاح «سلامت محیط» برای اکثر افراد آشنا نیست. هنگامی که در مورد معنی این اصطلاح سوال می‌شود، پاسخ اکثریت در مورد چگونگی تأثیر انسان‌ها بر محیط زیست است، نه تاثیر محیط زیست بر سلامت عمومی.
هر ساله بیش از ۱۲ میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل زندگی یا کار در محیط ناسالم جان خود را از دست می‌دهند. آلاینده‌های زیست‌محیطی می‌توانند مشکلاتی اعم از بیماری‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی-عروقی و برخی از انواع سرطان را ایجاد کنند. افرادی که درآمد پایین‌تری دارند، بیشتر در مناطق آلوده زندگی می‌کنند و آب آشامیدنی آلوده دارند. کودکان و زنان باردار در معرض خطر بیشتری ناشی از مشکلات بهداشتی مربوط به آلودگی قرار دارند. قوانین و سیاست‌های کاهش انواع آلودگی می‌تواند به پیشگیری از بسیاری از مشکلات جدی بهداشتی و مرگ و میر کمک کند. مباحث بهداشت محیط بسیار گسترده است. در اینجا به بررسی چند مورد از مهمترین مباحثی می‌پردازیم که سلامتی ما را به‌طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار می‌دهند:
آلودگی هوا
آلودگی هوا شامل گازهایی مانند کربن‌دی‌اکسید، کربن‌مونو‌اکسید، اکسیدهای نیتروژن و سولفور، اوزون، ذرات معلق و … است. در دهه ۱۹۷۰، آلودگی هوا در درجه اول به عنوان تهدیدی برای سلامت تنفسی در نظر گرفته می‌شد. در طول دهه‌های آینده با پیشرفت تحقیقات، آلودگی هوا به عنوان عاملی برای بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت، چاقی، اختلالات تولیدمثل، بیماری‌های عصبی و سیستم ایمنی شناخته شد.
تقریباً ۹ نفر از ۱۰ نفری که در مناطق شهری سراسر جهان زندگی می‌کنند تحت تأثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرند. قرارگرفتن در معرض آلودگی هوا باعث ایجاد استرس اکسیداتیو و التهاب در سلول‌های انسانی می‌شود. این ممکن است پایه‌ای برای بیماری‌های مزمن و سرطان ایجاد کند. در سال ۲۰۱۳، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی (WHO)، آلودگی هوا را به عنوان یک عامل سرطان‌زا (برای مثال سرطان سینه، ریه و لنفوم) عنوان کرد. آلودگی هوا به ویژه در بچه‌ها می‌تواند باعث بیماری‌های تنفسی، مغزی و اختلالات رشد شود. تلاش برای کاهش آلودگی هوا با روش‌های متعدد ادامه دارد. استفاده از وسایل نقلیه عمومی و دوچرخه، ایجاد فضای سبز شهری، استفاده از فیلتر‌های ذرات هوا HEPA و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، تنها تعداد محدودی از این روش‌هاست.
تغییرات آبوهوایی (Climate Change)
تغییرات آبوهوایی نتیجه‌ی تشکیل گازهای گلخانه‌ای در جو است که در درجه اول از سوزاندن سوخت‌های فسیلی ناشی می‌شود. این گازها مانند دی‌اکسیدکربن و متان، آب‌وهوای جهانی را گرم کرده و تغییر می‌دهند که باعث تغییرات زیست‌محیطی می‌شود. این تغییرات شدیداً بر سلامت انسان موثراند. برای مثال گرم‌شدن هوا منجر به افزایش شیوع مالاریا، بیماری لایم و تب دنگ در مناطق اندمیک می‌شود. همچنین این گرما سبب آب‌شدن یخ‌های قطبی و بالا رفتن سطح اقیانوس‌ها می‌شود. در نتیجه علاوه بر زیر آب رفتن بسیاری از کشورها، با کاهش منابع آب شیرین و افزایش بیماری‌های منتقله از آب مواجه می‌شویم. افزایش دمای محیط خود سبب افزایش آلودگی‌های هوایی شده و اینگونه تاثیرات آن را تشدید می‌کند.
بهداشت محیط و آلودگی آب
آلودگی آب، هرگونه آلودگی به مواد شیمیایی یا سایر مواد خطرناک است که سلامت انسان، حیوان یا گیاهان را به خطر می‌اندازد. آب آلوده سالانه منجر به مرگ میلیون‌ها نفر و بیماری‌های بیشتر می‌شود. عوامل آلوده‌کننده آب شامل فاضلاب‌های خانگی و صنعتی، مواد شیمیایی مثل سرب، آرسنیک، سموم شیمیایی کشاورزی و حشره‌کش‌ها می‌باشد. هر کدام از این عوامل به نوعی سلامتی انسان را تهدید می‌کند. برای مثال آرسنیک به عنوان یک عامل سرطان‌زا مرتبط با سرطان‌های پوست، ریه، مثانه، کلیه و کبد شناخته‌شده است. سرب دارای اثرات رفتاری و رشدی در کودکان و عامل مشکلات قلبی-عروقی و کلیوی است. حشره‌کش‌ها دارای اثرات عصبی و عامل خطری برای بیماری پارکینسون‌اند.
روش‌های متعددی برای کمک به رفع مشکلات آلودگی آب وجود دارد. برای مثال:
- گسترش روش‌های تصفیه آب به ویژه در مناطق محروم
- کنترل فاضلاب‌های صنعتی و خانگی و عدم رهاسازی آن‌ها در آب‌های آزاد
- پرداختن به مشکلات نوظهوری مثل میکروپلاستیک‌ها
- کنترل مصرف حشره‌کش‌ها و سموم شیمیایی
