حجامت چیست؟ حجامت (Cupping) یک روش درمانی باستانی و مورد احترام بوده که در طب سنتی ریشه دارد. این روش در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی یافته است. گرچه منشأ دقیق حجامت مورد بحث است، اما استفاده از آن در مداخلات پزشکی اولیه مصر و چین ثبت شده است. تمدن‌های مختلف بشری به توسعه تاریخی و تداوم حجامت کمک کرده‌اند. تصور عمومی این است که حجامت آثار درمانی موثری در بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی دارد. متخصصان طب سنتی بر این باورند که مزایای حجامت به سلامت فیزیکی محدود نبوده و بر سلامت روان نیز موثر است. با این حال شواهد علمی برای تایید همه ادعاها در مورد این روش کافی نیست.
روش انجام حجامت
طی فرایند حجامت چه اتفاقی می‌افتد؟ حجامت کمر و پشت و حجامت سر از رایج‌ترین نواحی است که این روش انجام میشود. طی این عمل فنجان‌های با خاصیت مکندگی روی پوست محل مورد نظر قرار داده می‌شوند. با گذاشتن فنجان در محل به مدت حدود ۳ دقیقه مکش ملایمی روی پوست ایجاد شده و خون در آن ناحیه تجمع می‌یابد. سپس درمانگر فنجان را برمی‌دارد و با یک چاقوی جراحی کوچک برش‌های سطحی و ریزی را روی پوست ایجاد می‌کند. در ادامه، مرحله دوم مکش صورت می‌گیرد تا مقدار کمی خون از ناحیه‌های مورد نظر خارج شود. ممکن است در جلسه اول ۳ تا ۵ فنجان مورد استفاده قرار گیرد. به‌طور کلی فرایند حجامت حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طول می‌انجامد. طی فرایند حجامت مویرگ‌های موضعی در سطح پوست گشاد شده و جریان خون را افزایش می‌دهد. اثربخشی حجامت سر برای ریزش مو از نظر علمی ثابت نشده است.
انواع حجامت
چندین نوع روش حجامت وجود دارد از جمله:
- حجامت خشک: این نوع حجامت سنتی است که در آن فنجانها روی پوست قرار داده شده و برای چند دقیقه باقی می‌مانند. فنجانها ممکن است از جنس شیشه، بامبو یا سیلیکون باشد. با گرم کردن مختصر فنجان یا استفاده از پمپ مکانیکی، خلاء ایجاد میشود. با سرد شدن هوای داخل فنجان، مکش روی پوست ایجاد میشود.
- حجامت مرطوب: این نوع که نوع رایج حجامت است شامل ترکیب حجامت با فرآیند کنترل‌شده خونریزی است. پس از حجامت خشک، برش‌های کوچکی روی پوست ایجاد میشود و فنجانها مجدداً قرار می‌گیرند تا مقدار کمی خون خارج شود.
- حجامت با شعله: در این نوع، یک ماده قابل اشتعال مانند پنبه آغشته به الکل را مشتعل می‌کنند و برای مدت کوتاهی داخل فنجان قرار می دهند تا خلاء ایجاد شود. سپس شعله برداشته شده و فنجان بلافاصله روی پوست قرار می‌گیرد. این نوع از حجامت یک تکنیک قدیمی است که برای جلوگیری از سوختگی نیاز به احتیاط و تخصص دارد.
مزایای حجامت
تسکین درد
بسیاری از افراد این روش را راهی برای خلاصی از درد‌های مزمن از جمله تسکین کمردرد می‌دانند. یکی از شناخته‌شده‌ترین فواید حجامت، پتانسیل آن برای تسکین درد است. تصور میشود مکش ایجاد شده طی این فرایند جریان خون را تحریک کرده و باعث آزاد شدن تنش عضلانی میشود. این امر می‌تواند به کاهش درد ناشی از کشیدگی عضلات، شرایط مفصلی مانند آرتریت و شرایط درد مزمن مانند فیبرومیالژیا کمک کند. همچنین میتوان به حجامت زانو اشاره کرد که برای بهبود درد‌های مزمن زانو انجام میشود. حجامت اغلب به‌عنوان یک درمان تکمیلی در کنار درمان‌های معمول برای مدیریت درد و بهبود رفاه کلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بهبود گردش خون
اعتقاد بر این است که حجامت باعث افزایش گردش خون در بدن میشود. همانطور که فنجانها اثر خلاء روی پوست ایجاد می‌کنند، رگ‌های خونی منبسط شده و جریان خون تحریک میشود. این افزایش گردش خون می‌تواند چندین اثر مثبت بر سلامت داشته باشد. از جمله می‌تواند به رساندن اکسیژن و مواد مغذی ضروری به بافت‌ها، حذف مواد زائد متابولیک و حمایت از فرآیندهای درمانی طبیعی بدن اشاره کرد. بهبود گردش خون می‌تواند به بهبودی سریعتر آسیب‌ها، کاهش التهاب و افزایش نشاط کلی کمک کند. پیرامون این باور عمومی که حجامت برای غلظت خون موثر است، حتما با پزشک خود مشورت کنید. خون خارج شده طی فرایند حجامت حدود ۵۰ تا ۷۰ سی‌سی می‌باشد. این مقدار دفع خون تا حدودی می‌تواند هموگلوبین خون را کاهش دهد. اما در مورد اینکه آیا این روش و هدف انجام آن برای سلامت فردی شما مناسب است، نظر تخصصی پزشک ضروری است.
آرامش و کاهش استرس
حجامت اغلب با آرامش عمیق و کاهش استرس همراه است. مکش ملایم ایجاد شده طی این فرایند، همراه با گرمایی که تولید میشود، می‌تواند اثری تسکین‌‌دهنده و آرام‌بخش بر روی بدن و ذهن ایجاد کند. بسیاری از افراد جلسات حجامت را همراه با آثار آرامش‌بخشی عمیق می‌دانند. این اثر آرا‌م‌سازی می‌تواند به کاهش استرس، اضطراب و تنش کمک کند و حس خوب بودن و نشاط را تقویت کند.
سم‌زدایی
حجامت احتمالاً با سم‌زدایی مرتبط است. اعتقاد عموم بر این است که مکش ایجاد‌شده بر روی پوست می‌تواند به خارج کردن سموم و مواد زاید از اعماق بدن کمک کرده و از بین بردن آنها از طریق پوست را تسهیل کند. در حالی که تحقیقات علمی در مورد اثرات سم‌زدایی حجامت محدود است، طرفداران این روش معتقدند که حجامت ممکن است از فرآیندهای سم‌زدایی طبیعی بدن پشتیبانی کند. این روش می‌تواند به بهبود گردش خون، تخلیه لنفاوی و تحریک مسیرهای دفع بدن مرتبط باشد. مطالعات نشان داده است خون خارج شده از طریق حجامت در مقایسه با خون عروقی از مقادیر بالاتری گلبول قرمز پیر، هیستامین، اوریک اسید، پروستاگلاندین و برادی‌کینین (فاکتور التهابی در بدن)، سلول‌های سرطانی، فلزات سنگین و لاکتیک اسید (از سموم بدن) برخوردار است.
عوارض حجامت
علی‌رغم مزایای بالقوه، آگاهی از عوارض جانبی احتمالی و ملاحظات مرتبط با این روش مهم است. از جمله عوارضی که در مورد این روش مهم و لازم است بدانید عبارتند از:
آثار و تغییرات پوستی
این روش می‌تواند آثار یا تغییرات موقتی روی پوست بر جای بگذارد. این علائم در اثر مکش از پوست ایجاد می‌شوند و معمولاً در عرض چند روز تا چند هفته برطرف می‌شوند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است آثار پوستی ناشی از این روش برای مدت طولانی‌تری باقی بمانند و نواحی تیره رنگی روی پوست ایجاد شود.
تحریک پوست
حجامت ممکن است باعث تحریک پوست شود. این امر به‌ویژه در افرادی که پوست حساسی دارند محتمل است. تحریک پوست می‌تواند به صورت قرمزی، خارش یا ناراحتی خفیف ظاهر شود. مهم است که در طول روند حجامت هرگونه ناراحتی یا واکنش نامطلوب را به درمانگر اطلاع دهید.
کبودی یا حساسیت پوست
در برخی موارد، حجامت ممکن است منجر به ایجاد کبودی یا نواحی حساس و دردناک روی پوست شود. این موارد ممکن است زمانی اتفاق بیفتند که مکش خیلی شدید باشد یا برای مدت طولانی اعمال شود. کبودی و حساسیت باید با گذشت زمان برطرف شود.
سرگیجه یا سبکی سر
برخی از افراد ممکن است در طول روند حجامت یا بعد از حجامت آن دچار سرگیجه یا سبکی سر شوند. این علامت را میتوان به تغییر در جریان خون نسبت داد. توصیه میشود پس از جلسه حجامت استراحت کافی داشته و مایعات کافی بنوشید تا این اثرات به حداقل برسد.
عفونت یا آسیب پوستی
اگر حجامت به صورت نامناسب یا در شرایط غیر بهداشتی انجام شود، خطر عفونت یا آسیب پوستی وجود دارد. بسیار مهم است که به‌دنبال درمانگر کارآزموده و متخصصی باشید که به شیوه‌های بهداشتی مناسب پایبند بوده و از تجهیزات استریل استفاده می‌کند.
مانند هر مداخله پزشکی دیگری، توصیه میشود قبل از انجام حجامت با یک پزشک واجد شرایط مشورت کنید تا مناسب بودن آن را برای نیازهای خاص و شرایط سلامتی شما تعیین کند. پزشک خطرات بالقوه یا موارد منع مصرف را ارزیابی کرده و راهنمایی‌های متناسب با شرایط فردی شما ارائه می‌کند.
شرایط منع انجام حجامت
پوست ملتهب یا آسیب دیده
حجامت نباید در مناطقی از پوست که دارای زخم باز، بریدگی، ساییدگی یا عفونت پوستی است، انجام شود. مکش ایجاد شده می‌تواند این شرایط عفونت پوستی یا التهاب را تشدید کرده، بهبودی را به تاخیر بیندازد یا خطر گسترش عفونت را افزایش دهد.
افراد مبتلا به اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای ضد انعقاد
افراد با سابقه اختلالات انعقادی یا کسانی که از داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده‌های خون) استفاده می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای کبودی یا خونریزی بیش از حد در حین حجامت باشند. ضروری است که درمانگر را در مورد هر گونه اختلال خونی یا مصرف دارویی خود آگاه سازید.
بارداری
حجامت در ناحیه شکم، کمر یا ناحیه خاجی معمولاً در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. برای تعیین ایمنی و مناسب بودن این نوع درمان در دوران بارداری و نیز بهترین زمان حجامت حتما با متخصص زنان و زایمان خود یا یا یک پزشک با تجربه در مراقبت‌های دوران بارداری مشورت کنید.
کشیدگی یا پارگی عضله
آسیب‌های حاد عضلانی، مانند کشیدگی یا پارگی اخیر، ممکن است نیاز به یک دوره استراحت و بهبودی قبل از انجام حجامت داشته باشد. حجامت به طور بالقوه می‌تواند آسیب را تشدید کرده یا روند بهبودی را به تاخیر بیندازد. بهتر است قبل از بررسی حجامت به عنوان یک درمان تکمیلی، زمان کافی برای بهبودی اولیه در نظر گرفته شود.
پوست‌های آفتاب سوخته، تحریک شده یا بیش از حد حساس
این روش را نباید روی پوست‌های آفتاب سوخته، تحریک شده یا بیش از حد حساس انجام داد. این مشکلات پوستی می‌تواند باعث تشدید ناراحتی در طول جلسه درمانی شده و ممکن است منجر به آسیب یا عوارض پوستی بیشتری شود.
سرطان یا تومورهای فعال
افرادی که سابقه سرطان یا تومورهای فعال دارند باید در استفاده از این روش درمانی احتیاط کنند. حجامت ممکن است جریان خون را در ناحیه تحریک کند و به طور بالقوه بر رشد تومور تأثیر گذاشته یا در درمان سرطان تداخل ایجاد کند. مهم است که قبل از انجام حجامت با پزشک متخصصی که تحت نظر او هستید یا یک پزشک متخصص در زمینه مراقبت‌های بیماران مبتلا به سرطان مشورت کنید.
بیماری‌های التهابی پوست
حجامت ممکن است شرایط التهابی پوست مانند اگزما، پسوریازیس یا درماتیت را تشدید کند. این مشکلات پوستی اغلب آستانه تحریک پوستی را کاهش داده و ممکن است به‌دنبال تحریک، بیماری تشدید شود. مهم است که از حجامت در مناطقی که تحت تأثیر التهاب فعال یا حاد این بیماری‌ها هستند، خودداری کنید. همچنین اگر به یک بیماری پوستی قبلی دچار هستید، در مورد مناسب بودن این روش و زمان حجامت حتما با متخصص پوست خود مشورت کنید.
بیشتر بدانید: بهترین روش درمان واریس پا
ادم یا ورم شدید
حجامت نباید در مناطقی که ادم یا تورم شدید دارد انجام شود. مکش پوست در ناحیه مورد نظر می‌تواند تورم را بیشتر تشدید کرده یا گردش خون مناسب را مختل کند. توصیه میشود قبل از انجام حجامت، علت اصلی ادم یا تورم را بررسی کنید.
پوست نازک و شکننده
افراد با پوست نازک و شکننده، به ویژه افراد مسن، ممکن است بیشتر در معرض کبودی پوست، ایجاد تاول یا آسیب در حین حجامت باشند. استفاده ملایم و محتاطانه از فنجان در چنین مواردی لازم است و مهم است که هر گونه ناراحتی یا واکنش نامطلوب را به پزشک اطلاع دهید.
حجامت کودکان
حجامت برای کودکان محدودیت سنی دارد. انجام این روش در کودکان زیر چهار سال ممنوع بوده و توصیه نمی‌شود. در کودکان تا هفت سالگی فقط به مدت پنج دقیقه و در کودکان هفت تا چهارده سال ده دقیقه قابل انجام است.
لازم به ذکر است که موارد ممنوع ذکر‌شده دستورالعمل‌های کلی هستند و شرایط فردی ممکن است متفاوت باشد. مشورت با یک پزشک واجد شرایط که می‌تواند وضعیت سلامتی و سابقه پزشکی شما را ارزیابی کرده و نیز توصیه‌های فردی را در مورد مناسب بودن این روش درمانی به شما ارائه دهد، ضروری است.
جمع‌بندی
حجامت (Cupping) یک روش درمانی سنتی است که در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی یافته است. تصور عمومی این است که حجامت آثار درمانی موثری در بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی دارد. متخصصان طب سنتی بر این باورند که مزایای حجامت به سلامت فیزیکی محدود نبوده و بر سلامت روان نیز موثر است. طی این عمل فنجان‌هایی با خاصیت مکندگی روی پوست محل مورد نظر قرار داده می‌شوند. پس از گذشت مدت کوتاهی و با تجمع خون در آن ناحیه، درمانگر فنجان را برمی‌دارد و با یک چاقوی جراحی کوچک برش‌های سطحی و ریزی را روی پوست ایجاد می‌کند. در ادامه، مرحله دوم مکش صورت می‌گیرد تا مقدار کمی خون از ناحیه‌های مورد نظر خارج شود. حجامت مزایای مختلفی دارد که از جمله آنها میتوان به بهبود گردش خون، دفع مواد زائد و کاهش استرس و اضطراب اشاره کرد. برای دریافت مشاوره فردی و پاسخ به سوالات خود می‌توانید از ویزیت پزشک متخصص طب سنتی بهره‌مند شوید.
منابع:
