«عقد دخترعمو و پسرعمو را در آسمان‌ها بسته‌اند»؛ جمله معروفی که برای توجیه ازدواج فامیلی از آن استفاده می‌شود. همچنین در بعضی از خانواده‌ها ازدواج فامیلی به‌صورت رسم و فرهنگ در آمده است. در این مقاله قصد داریم از مزایا و معایب این سبک ازدواج حرف بزنیم. علاوه‌بر آن در ادامه به بررسی مشکلات ژنتیکی و فرزندآوری در این زمینه می‌پردازیم.
یک تعریف جمع‌وجور از ازدواج فامیلی
به وصلت‌هایی گفته می‌شود که دو طرف ازدواج جد مشترکی داشته باشند. ازدواج پسرعمه و دختردایی، دخترعمه و پسردایی و همچنین دخترعمو و پسرعمو از انواع ازدواج‌های فامیلی هستند.
انواع ازدواج فامیلی به گروه‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- ازدواج فامیلی درجه 3 : پسرعمه و دختردایی، دخترعمه و پسردایی، دخترعمو و پسرعمو و دخترخاله و پسرخاله
- ازدواج فامیلی درجه 4 : ازدواج با نوه عمو/ دایی/ خاله
- ازدواج فامیلی درجه 5 : ازدواج بین نوادگان
البته این نوع ازدواج‌ها مزایایی هم دارد. معمولا خانواده‌ها به دلایل زیر این نوع وصلت را ترجیح می‌دهند:
- تناسب خانواده‌ها از نظر سطح دین، فرهنگ و آداب
- شناخت بیشتر دو طرف از زمان بچگی و اطرافیان نزدیک آن‌ها
- معاشرت بهتر خانواده‌ها و اقوام دو طرف به علت نسبت فامیلی
- حفظ اموال درون خانواده
ازدواج فامیلی و ژنتیک
در این قسمت از مقاله کمی به موضوع ازدواج فامیلی و عوارض آن می‌پردازیم. شواهد علمی نشان می‌دهند که ازدواج فامیلی احتمال بروز بیماری‌ها و اختلالات ژنتیکی را افزایش می‌دهد. در آوریل سال 2002 مجله مشاوره ژنتیک گزارشی را ارائه داد و در آن میانگین خطر نقص مادرزادی در نوزاد متولد شده حاصل از ازدواج فامیلی درجه 3 را 1.1 تا 2 درصد تخمین زد.
دلیل آن چیست؟ در محتوای ژنتیکی بدن هر فرد تعدادی ژن‌های مغلوب و خاموش وجود دارند که در حالت عادی فعال نیستند. درحالی‌که وقتی این ژن مغلوب بیماری‌زا به علت نسبت فامیلی هم در بدن آقا و هم در بدن خانم وجود داشته باشد، احتمال انتقال آن به کودک افزایش می‌یابد. بنابراین به‌صورت بیماری در بدن کودک بروز پیدا می‌کند و باعث بیماری می‌شود. در بحث انتقال ژن در هر بارداری 3 احتمال در نظر گرفته می‌شود:
- احتمال دارد کودک ژن سالم مربوط به یک اختلال ژنتیکی را به ارث ببرد. پس سالم به دنیا می‌آید و مشکلی ندارد.
- احتمال دارد کودک یک ژن سالم را از یک والد و یک ژن بیماری‌زا را از والد دیگر دریافت کند. در این صورت ژن بیماری‌زا در بدن کودک وجود دارد و با توجه به نوع بیماری می‌تواند سالم یا بیمار باشد.
- احتمال دارد هم از پدر و هم از طرف مادر خود ژن بیماری‌زا را دریافت کند که در نتیجه آن نوزاد بیمار می‌شود.
بنابراین در بحث ازدواج فامیلی و مشکلات ژنتیکی احتمال بروز بیماری‌ها و اختلالات زیر در فرزند وجود دارد:
- تالاسمی
- معلولیت
- فنیل کتونوریا
- احتمال سقط جنین
- کاتاراکت
- فاویسم
- فلج مغزی و دیستروفی عضلات
- سندرم داون
- سندرم کلاین فلتر
- سندرم ترنر
- سندرم نونان
آزمایش ژنتیک
خب احتمالا تا اینجای مطلب کمی نگران شده‌اید و قصد دارید به کلی از ازدواج فامیلی صرف نظر کنید؛ اما کمی دست نگه دارید. برای پیشگیری از بروز این مشکلات راه‌حل‌های علمی و معتبر وجود دارد. شما به کمک آزمایشات دقیق ژنتیک و مشورت با پزشکان متخصص می‌توانید تا حد زیادی احتمال بروز این اختلالات را پیش‌بینی کنید. به این ترتیب در صورت نتیجه مثبت آزمایشات و مشاوره می‌توانید یک ازدواج سالم و موفق داشته باشید. حواستان باشد که در صورت داشتن هر یک از شرط‌های زیر لازم است آزمایش ژنتیک بدهید:
- داشتن نسبت فامیلی
- اگر هر یک از دو طرف ازدواج اختلال ژنتیکی دارند (مثل ضعیف‌بودن چشم یا کم‌شنوایی و ناشنوایی)
- خانم کمتر از 18 سال و بیشتر از 35 سال که قصد ازدواج دارد (پیشنهاد می‌کنیم مقاله سن مناسب ازدواج را مطالعه کنید).
- آقایان بیشتر از 40 سال
- زوج‌هایی که در محل کار یا زندگی خود با مواد شیمیایی/هسته‌ای تماس دارند (مثل سونوگرافی یا رادیولوژی)
در چنین مواردی انجام آزمایش ژنتیک حتما توصیه می‌شود تا به کمک نتایج آن و مشورت با پزشک احتمال بروز اختلالات ژنتیکی در فرزند را پیش‌بینی کنید. هزینه این آزمایشات هم با توجه به نوع مشاوره، تعداد جلسات و زمان آن فرق می‌کند. علاوه بر آن تخصص پزشک و نوع آزمایشات مناسب شما نیز در تعیین قیمت نهایی اثر می‌گذارد.
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
مشاوره ژنتیک
آزمایشات ژنتیک قبل از ازدواج و مشاوره ژنتیک خیلی در بحث ازدواج فامیلی و بچه دار شدن نقش حیاتی و موثری دارد. در طی این مشاوره شجره‌نامه هر دو طرف را بررسی می‌کنند و تمام اختلالات و بیماری‌های خانواده دو طرف را مدنظر قرار می‌دهند.
همچنین اگر در خانواده یا اقوام نزدیک سقط جنین یا مرگ به علت بیماری خاصی وجود داشته باشد هم به بررسی آن می‌پردازند. سپس میزان خطر ازدواج را محاسبه می‌کنند و نتیجه نهایی همراه با راهنمایی‌های لازم را با شما به اشتراک می‌گذارند.
نتیجه نهایی راجع به ازدواج فامیلی
فرهنگ جامعه با تکیه بر شواهد علمی تا حدودی با ازدواج فامیلی مخالف است. بیشترین دلیل آن هم احتمال بروز بیماری‌های ژنتیکی در فرزند، دخالت اطرافیان و مشکلات طلاق‌گرفتن در این زوج‌ها است. اما توجه داشته باشید که برای جلوگیری از به وجود آمدن هر یک از این مشکلات راه‌حلی وجود دارد.
شما به کمک آزمایش ژنتیک می‌توانید احتمال بروز یا عدم بروز بیماری را تا حد زیادی پیش‌بینی کنید. همچنین بهتر است با کمک‌گرفتن از مشاور و شناخت نسبت به مشکلات این سبک از ازدواج زندگی متعادل و آرامی داشته باشید. پس لزوما نمی‌توان گفت که هر ازدواج فامیلی قطعا با شکست مواجه خواهد شد و می‌توان با آگاهی بیشتر مسیر را به درستی پیش برد.
جمع بندی
در این مطلب سعی کردیم به ابعاد مختلف ازدواج فامیلی به ویژه مشکلات ژنتیکی مربوط به آن بپردازیم. لازم است تاکید کنیم که در وصلت‌های فامیلی حتما بحث آزمایشات و مشاوره ژنتیک را جدی بگیرید و آن را پشت گوش نیندازید.
در نهایت باید گفت که قدیمی‌ها راست می‌گویند: ازدواج مانند یک هندوانه سر بسته است. پس سعی کنید با تحقیق و شناخت بیشتر و همچنین کمک‌گرفتن از افراد متخصص در این زمینه تجربه‌ی یک ازدواج شیرین و موفق را برای خود رقم بزنید. اگر به دنبال یک متخصص خوب و مجرب می‌گردید؛ دکترنکست در خدمت شما است. علاوه‌بر آن پیشنهاد می‌کنیم در بحث ازدواج مطالعه دو مقاله «خشونت خانگی و سختی‌های رابطه لانگ دیستنس» را از دست ندهید.
منبع :
