بررسی‌ها نشان داده است که در سال ۲۰۱۸ برای بیش از ۱۸ میلیون نفر در سراسر جهان تشخیص سرطان داده شده که قریب به ۱۰ میلیون نفر از آن‌ها بر اثر این بیماری فوت شده‌اند. تقریبا ۴۴ میلیون نفر در جهان به انواع مختلف سرطان‌ها مبتلا هستند و در حال حاضر این بیماری یکی از اصلی‌ترین علل مرگ و میر در دنیا می‌باشد.
تغییراتی که به مرور زمان در سبک زندگی و شرایط محیط زیست انسان‌ها به وجود می‌آید، آمار مربوط به ابتلای سرطان را دچار دگرگونی می‌کند.
چگونه می‌توان از بروز سرطان پیشگیری کرد؟
به طور کلی راه حل پیشگیری از بروز سرطان و جلوگیری از مرگ و میر ناشی از آن در دو مورد خلاصه می‌شود:
- از بین بردن عوامل خطر
- تشخیص زودهنگام
که طبیعتا جلوگیری از عوامل خطر راهکار قطعی‌تر می‌باشد.
عوامل خطر بروز سرطان چیست؟
سرطان بر اثر مجموعه‌ای از عواملی اتفاق می‌افتد که ما بر روی برخی از آن‌ها کنترلی نداشته و نمی‌توانیم اقدامی برای کاهش آن‌ها انجام دهیم. سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان از جمله این موارد است. اما عواملی که وابسته به رفتار ما و شرایط محیطی هستند، جزو موارد قابل اصلاح دسته‌بندی می‌شوند.
یکی از این موارد، پیشگیری از بروز بیماری‌هایی است که به صورت ثانویه باعث بروز سرطان می‌شوند. عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (اچ پی وی)، یکی از بیماری‌هایی است که احتمال بروز سرطان دهانه رحم را در فرد افزایش می‌دهد. با تزریق واکسن اچ پی وی و پیشگیری از بروز این بیماری می‌توان به راحتی از بروز سرطان دهانه رحم جلوگیری کرد. سیگار و الکل از جمله دیگر عواملی هستند که احتمال بروز انواع سرطان را افزایش می‌دهند. چاقی نیز عامل مهمی در بروز سرطان بوده و خود سرطان نیز می‌تواند باعث آن شود. بنابراین شاید بتوان یکی از اصلی‌ترین علل بروز سرطان را در رژيم غذایی و سبک زندگی افراد جست‌وجو کرد.
اما برای تشخیص زودهنگام چه راهکاری وجود دارد؟
یکی از راهکارهای پیش روی افراد برای تشخیص زودهنگام سرطان، آزمایشات غربالگری می‌باشد. این آزمایشات برای هر نوع از سرطان متفاوت بوده و مزایا و معایب خاص خود را دارد. بر اساس شرایط فردی شما، پزشک به شما خواهد گفت که کدام روش برای شما مناسب‌تر بوده و به چه میزان انجام این آزمایشات می‌تواند برای شما مفید باشد. برای مثال کولونوسکوپی آزمایشی است که برای تشخیص زودهنگام سرطان کولون بسیار موثر واقع شده است.
علاوه بر آزمایشات تهاجمی غربالگری، اندازه‌گیری نشانگرهای سرطان در خون و سایر مایعات بدن، می‌تواند موثر باشد. افزایش دانش ما در خصوص ساز و کار بروز سرطان در بدن در سطح مولکولی و اطلاع پیدا کردن از تغییرات بافتی بر اثر این سرطان‌ها، به ما در شناسایی این نشانگرها کمک زیادی کرده است. اندازه‌گیری سطح نشانگرهای سرطان در خون، یک روش غیرتهاجمی بوده و خطرات کمتری برای بیمار به همراه دارد.
اصلی‌ترین موانع برای پیشگیری از سرطان چه هستند؟
مهم‌ترین مانع برای پیشگیری از سرطان، عدم آگاهی مردم است. آموزش، مسئله‌ای است که باید در صدر همه‌ی تصمیم‌گیری‌ها در خصوص کنترل سرطان قرار گیرد. برای مثال خیلی افراد به دلیل داشتن باورهای غلط در خصوص واکسن اچ پی وی از تزریق آن دوری می‌کنند. برخی به دلیل فشارهای اجتماعی و اقتصادی به سیگار کشیدن یا مصرف الکل روی می‌آورند. همچنین خیلی‌ها از اهمیت ورزش و فعالیت فیزیکی در کاهش احتمال بروز سرطان بی‌اطلاع هستند. بنابراین آموزش افراد در خصوص روش‌های پیشگیری از سرطان بسیار اهمیت دارد. مانع دیگر، عدم دسترسی به تکنولوژی‌های غربالگری و یا نمونه‌برداری می‌باشد. خیلی از کشورها توانایی تامین این دستگاه‌ها و وسایل را ندارند و بنابراین تشخیص زودهنگام سرطان برای آن‌ها مشکل است.
عامل دیگر، تمرکز بیشتر بر روی درمان، به جای پیشگیری است. بیشتر شرکت‌های دارویی و پزشکی، به جای پیشگیری، بر درمان تمرکز دارند. چرا که در روند درمان، گروه تحقیقات و توسعه‌ی شرکت به محصولی قابل فروش دست می‌یابد و سود حاصل از آن قابل مشاهده است. اما در روند پیشگیری، سود نهایی ملموس نیست و بنابراین تمایل به آن کمتر است. لازم است در خصوص مزایای پیشگیری، به شرکت‌ها و کادر درمان توضیحاتی داده شود.
من به عنوان فردی مسئول برای پیشگیری از سرطان چه کنم؟
هر یک از ما به عنوان عضوی از جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، وظیفه داریم حداقل به دایره‌ی اطرافیان خود شامل اقوام، آشنایان و دوستان، در خصوص سرطان اطلاع رسانی کنیم. اگر فردی از اطرافیان ما به مصرف سیگار یا الکل اعتیاد دارد، او را از معایب آن آگاه کنیم و راه‌حلی برای کمک به او بیابیم. در صورتی که کسی از دوستان ما به مقدار زیاد از فست فود استفاده می‌کند، او را از خطرات این نوع رژیم غذایی آگاه کنیم. اگر اطرافیان ما باورهای غلط در خصوص تزریق واکسن یا سایر اقدامات پیشگیری کننده دارند، ذهن آنان را از خرافات پاک کنیم.
با این حال در آموزش و آگاهی‌بخشی به افراد، انتخاب روش بسیار مهم و دارای حساسیت است. باید روشی را برای آگاهی‌بخشی انتخاب کنید که موثر واقع شود. گاهی گوشزدهای ما نتیجه‌ی عکس دارد و بنابراین قبل از اقدام به هرگونه توصیه، باید در خصوص شیوه بیان آن فکر کنید. گاهی انرژی گذاشتن برای پیدا کردن بهترین روش آموزشی، هرچند که زمانبر باشد، اما ارزشش را دارد و می‌تواند از بروز اتفاقات ناگوار پیشگیری کند. برای این کار می‌توانید از متخصصان و مشاوران کمک بگیرید. همیشه افرادی هستند که می‌توانند به شما در انتخاب بهترین تصمیم کمک کنند.
