در تقویم سلامت کشور 1 الی 7 اسفند، هفته ملی سلامت مردان ایران تعیین شده است. این نام‌گذاری جهت حساس‌سازی و توجه به سلامت این قشر عظیم جامعه بوده است. به بهانه هفته سلامت مردان دکترنکست به مواردی می‌پردازد که باید برای سلامت این نیمه از جامعه مورد توجه ویژه باشد.
آنچه مهم است درباره سلامت مردان بدانیم
شبکه بهداشت مردان گزارش می‌دهد که مردان با نرخ بالاتری نسبت به زنان در اثر 10 دلیل اصلی مرگومیر جان خود را از دست می‌دهند. این دلایل عبارتند از:
- بیماری قلبی
- سرطان
- سکته
- بیماری مزمن انسدادی ریه
- تصادفات
- ذات‌الریه و آنفولانزا
- دیابت
- خودکشی و افسردگی
- بیماری کلیوی
- بیماری مزمن کبد و سیروز
بیماری قلبی
اگرچه بیماری قلبی عامل اصلی مرگ مردان و زنان است، اما میزان مرگومیر در اثر بیماری‌های قلبی عروقی در مردان دو برابر زنان است. بر اساس CDC، از هر چهار مرد یک نفر به یک نوع بیماری قلبی مبتلا است. متوسط نرخ سالانه اولین عارضه بیماری قلبی از هفت در هر 1000 مرد در سنین 35-44 سال به 68 در هر 1000 مرد در سنین 85-94 افزایش می‌یابد. برای زنان، نرخ‌های مشابهی رخ می‌دهد، اما حدود 10 سال بعد در زندگی اتفاق می‌افتد. میانگین سنی افرادی که اولین حمله قلبی را تجربه می‌کنند برای مردان 65.8 سال و برای زنان 70.4 سال است. در مردان، بیماری قلبی حدود 10 سال زودتر از زنان ظاهر می‌شود. با این حال در هر سنی احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی وجود دارد. مردان زمان کوتاه‌تری برای جلوگیری از پیشرفت این عارضه دارند، بنابراین خطر کلی در آن‌ها بیشتر است.
با توجه به امتیاز ریسک بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک (ASCVD)، عوامل خطر بیماری قلبی عبارتند از:
- افزایش سن
- جنسیت مرد
- سابقه خانوادگی و نژاد؛ افراد با سابقه خانوادگی این بیماری در معرض خطر بیشتری هستند.
- سیگار کشیدن
- کلسترول خون بالا
- فشار خون بالا
- عدم تحرک بدنی
- چاقی و اضافه وزن
- دیابت
برخی از موارد، مانند سن و جنس، قابل تغییر نیستند. اما اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب و ورزش می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.
سکته مغزی در مردان
در هفته سلامت مردان باید یادآور شویم سکته مغزی پس از بیماری‌های قلبی و انواع سرطان، سومین علت مرگ در مردان است. به گفته انجمن سکته مغزی آمریکا، میزان بروز سکته مغزی در مردان 1.25 برابر بیشتر از زنان است، اگرچه با افزایش سن افراد تفاوتی بین جنسیت‌ها وجود ندارد. یک عامل خطر بسیار مهم برای سکته فشار خون بالا است. کنترل فشار خون یک عامل مهم برای جلوگیری از وقوع سکته مغزی است.
سایر عوامل خطر عبارتند از:
- افزایش سن
- نژاد؛ آفریقایی-آمریکایی نسبت به سفیدپوستان خطر بیشتری دارند.
- جنسیت؛ سکته مغزی تا سن 75 سالگی در مردان بیشتر از زنان است.
- سابقه شخصی سکته مغزی
- دیابت
- کلسترول بالا
- بیماری قلبی
- سیگار کشیدن؛ و یا در معرض دود سیگار فرد دیگری بودن.
- عدم تحرک بدنی
- چاقی
- مصرف الکل و مواد
از بسیاری جهات، رفتارهایی که می‌توانند خطر سکته را کاهش دهند، منعکس کننده رفتارهایی هستند که می‌توانند خطر بیماری قلبی را کاهش دهند. ما باید بدانیم که یک سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی مطلوب و ورزش خطر ابتلا به فشار خون بالا را کاهش می‌دهد. سکته مغزی در افراد مسن‌تر بیشتر اتفاق می‌افتد. اما هرگز نباید آن را اجتناب‌ناپذیر دانست، حتی در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند.
افسردگی و خودکشی، آنچه باید در هفته سلامت مردان مورد عنایت قرار گیرد
مردان چهار برابر بیشتر از زنان در معرض خودکشی هستند. این امر عمدتا ناشی از افسردگی شناسایی نشده یا درمان نشده در مردان است. مردان بیشتر مستعد خودکشی هستند، زیرا کمتر احتمال دارد افسردگی را آشکارا نشان دهند. طبق گزارش موسسه ملی سلامت روان آمریکا، سالانه بیش از 6 میلیون مرد به افسردگی مبتلا می‌شوند. تعداد مردان مبتلا به افسردگی می‌تواند حتی بیشتر باشد زیرا مردان ممکن است علائم افسردگی را به شیوه‌ای متفاوت از بسیاری از زنان نشان دهند.
به جای غم و اندوه، افسردگی ممکن است در مردان به اشکال زیر ظاهر شود:
- خشم
- پرخاشگری
- بی‌انگیزگی در شغل
- رفتار ریسک‌پذیر
- بحران میانسالی
- مصرف الکل و مواد
جامعه اطراف مردان و خود مردان علائم مردانه افسردگی را «مشکلات یک مرد» یا «سختی روزگار» می‌بینند. در صورت تشدید علائم و تداوم افسردگی در مردان ممکن است آن‌ها تدریجا انگیزه‌های خود در زندگی را از دست بدهند. برای کمک به مردان مبتلا به افسردگی و کاهش خطر خودکشی، پزشکان، نزدیکان و خود مردان باید بدانند که الگوی مردانگی در جامعه یعنی نادیده گرفتن درد، به ضرر مردان است.
سرطان ریه
سرطان ریه مهم‌ترین سرطان در مردان و زنان است. سرطان ریه بیشتر از مجموع سرطان پروستات، روده بزرگ و سینه باعث مرگ بیماران می‌شود. در مردان، پیش‌بینی می‌شود امسال حدود 213380 مورد جدید سرطان ریه و حدود 160390 مورد مرگ ناشی از سرطان ریه وجود داشته باشد. خبر خوب این است که میزان موارد جدید سرطان ریه از دهه 1980 کاهش یافته است و مرگومیر ناشی از سرطان از دهه 1990 کاهش پیدا کرده است. علاوه بر سیگار کشیدن، موارد زیر به عنوان عوامل خطر سرطان ریه مطرح است:
- قرار گرفتن در معرض دود سیگار فردی دیگر
- قرار گرفتن در معرض آزبست یا رادون
- سابقه بیماری فرد
- آلودگی هوا
محصولات تنباکو مسئول 90 درصد سرطان‌های ریه هستند. در نتیجه لازم است همواره بر ترک سیگار در همه گروه‌های سنی تمرکز شود.
سرطان پروستات
سرطان پروستات شایع‌ترین سرطانی است که در مردان یافت می‌شود. همچنین دومین عامل اصلی مرگ ناشی از سرطان در مردان بعد از سرطان ریه است. اطلاعات کافی در مورد عوامل ایجادکننده سرطان پروستات و نحوه پیشگیری از آن وجود ندارد. با این حال، اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان است. این امر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا سرطان پروستات تا زمانی که به سایر قسمت‌های بدن گسترش نیابد هیچ علامتی نشان نمی‌دهد. انجمن سرطان آمریکا (ACS) توصیه می‌کند که آزمایش خون آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) و معاینه انگشتی رکتوم سالانه برای مردان سالم از سن 50 سالگی یا بالاتر انجام شود. مردانی که در معرض خطر بالایی هستند، مانند کسانی که سابقه خانوادگی سرطان پروستات دارند، باید آزمایشات غربالگری را زودتر شروع کنند.
با توجه به ACS، سایر عوامل خطر عبارتند از:
- افزایش سن
- ملیت این سرطان در آمریکای شمالی و شمال غربی اروپا شایع است.
- رژیم غذایی پرچرب؛ مردانی که گوشت قرمز و لبنیات پرچرب زیادی می‌خورند و میوه و سبزی کافی مصرف نمی‌کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.
اگرچه سن بالاتر یک عامل خطر برای سرطان پروستات است، مردان جوان نباید از خود مطمئن باشند. 30 درصد از سرطان‌های پروستات در مردان زیر 65 سال رخ می‌دهد.
هفته سلامت مردان بهانه‌ای است برای حساسیت بیشتر نسبت به سلامت جسمانی و روانی مردان
هفته سلامت مردان بهانه‌ای است تا بتوانیم حساسیت بیشتری نسبت به سلامت مردان جامعه ایجاد کنیم. دیدگاه‌های امروز جامعه ممکن است برای رسیدگی به موقع به مشکلات سلامت مردان جامعه مانع باشند. بنابراین وظیفه همگانی ماست که در مورد مشکلات شایع و علائم سلامتی شایان توجه و همچنین سلامت روان مردان اطلاعات کافی و لازم را داشته باشیم.
