تعویض مفصل لگن که تحت عنوان آرتروپلاستی لگن هم شناخته می‌شود، یک روش جراحی برای کاهش درد لگن است. در این جراحی بخش‌هایی از مفصل ران با ایمپلنت مصنوعی تعویض می‌شود. هدف از این روش این است که به شما امکان این را می‌دهد که فعالیت‌های روزانه و ورزش خود را با درد کمتری از سر بگیرید.
تعویض مفصل لگن چیست؟
عمل تعویض مفصل لگن نوعی جراحی برای جایگزین‌کردن قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل با اجزای فلزی/ پلاستیکی است. این عمل جراحی درد را کاهش می‌دهد و کیفیت حرکت مفصل را بهبود می‌بخشد. معمولا اگر سایر روش‌های درمانی اثرگذار نباشند، در آخرین مرحله از روش جراحی برای درمان عارضه‌ی مفصل لگن استفاده می‌کنند. دو نوع جراحی تعویض مفصل لگن (ران) وجود دارد:
- تعویض جزئی مفصل: فقط بخش توپ مانند انتهای استخوان فمور (ران) با یک توپ سرامیکی یا فلزی تعویض می‌شود.
- تعویض کامل مفصل: در این روش قسمت‌های فرسوده و آسیب‌دیده باسن با ایمپلنت مصنوعی جایگزین می‌شود. همچنین از طرف دیگر سر توپ مانند استخوان فمور با یک توپ ساخته‌شده از سرامیک یا آلیاژ فلز تعویض می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با روش این عمل و فرایند انجام آن می‌توانید عبارت «عکس تعویض مفصل لگن» را در مرورگر خود جست و جو کنید.
در چه صورت بیمار نیاز به تعویض مفصل لگن دارد؟
معمولا پزشک قبل از توصیه به عمل جراحی از روش‌های جایگزینی مثل فیزیوتراپی، روش‌های تسکین درد و … کمک می‌گیرد. اما اگر در صورت انجام این اقدامات بهبودی حاصل نشد، در مواردی عمل تعویض مفصل لگن برای بیمار تجویز می‌شود؛ این موارد شامل:
- آرتروز
- روماتیسم مفصلی
- آرتریت یا درد ناشی از آسیب مفصل ران
- استئونکروز؛ اختلال در خونرسانی به لگن به دلیل دررفتگی یا شکستگی گردن استخوان فمور
- داشتن بیماری و اختلالات مربوط به لگن از بدو تولد
همچنین اگر درد مفصلی به شکل زیر باشد، احتمال انجام عمل جراحی در فرد بیمار افزایش می‌یابد:
- درد علی‌رغم مصرف داروهای مسکن ادامه داشته باشد.
- با راه رفتن حتی با عصا یا واکر بدتر شود.
- درد در کیفیت و میزان خواب شما تداخل ایجاد کند.
- بر توانایی بالا/ پایین رفتن از پله ها تأثیر بگذارد.
- باعث دشواری ایستادن/ بلندشدن از حالت نشسته شود.
برای اطلاعات بیشتر خوب است بدانید که آرتروز یکی از دلایل عمده جراحی تعویض مفصل زانو هم به شمار می‌رود. البته بعضی از پزشکان جراح با توجه به شرایط بیمار و شدت بیماری به جای جراحی از درمان موقت تزریق ژل در آرتروز استفاده می‌کنند.
عوارض تعویض مفصل لگن چیست؟
این جراحی هم مثل هر فرایند درمانی دیگری با عوارض همراه است. لازم است پزشک با توجه به شرایط شما و شدت بیماری عوارض مختلف عمل را در نظر بگیرد تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. شایع‌ترین عوارض بعد از عمل شامل:
- لخته‌شدن خون؛ داروهای رقیق کننده خون می‌توانند خطر بروز این اتفاق را کاهش دهند.
- عفونت؛ اکثر عفونت‌ها با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند، اما ایجاد یک عفونت بزرگ در نزدیکی لگن تازه عمل‌شده ممکن است نیاز به جراحی دوباره برای برداشتن و تعویض قطعات مصنوعی داشته باشد.
- شکستگی؛ گاهی اوقات شکستگی‌ها بسیار کوچک هستند و به خودی خود بهبود می‌یابند؛ اما شکستگی های بزرگ‌تر ممکن است نیاز به تثبیت با سیم، صفحه فلزی یا پیوند استخوان داشته باشند.
- جابه‌جایی اشتباه؛ در صورت دررفتگی ابزار Brace تا حدودی می‌تواند به نگه‌داشتن مفصل ران در موقعیت صحیح کمک کند؛ ولی اگر لگن به دررفتگی ادامه دهد، ممکن است برای تثبیت آن به جراحی نیاز باشد.
- تغییر اندازه طول پا؛ گاهی اوقات لگن جدید باعث کوتاهی/ بلندی یک پا نسبت به پای دیگر می‌شود. در این موارد، تقویت و کشش تدریجی آن عضلات می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- شلشدن؛ ممکن است مفصل جدید کاملا روی استخوان ثابت نشود یا به تدریج شل شود و باعث درد لگن شود.
- آسیب عصب؛ به ندرت ممکن است اعصاب ناحیه‌ای که ایمپلنت در آن قرار می‌گیرد، آسیب ببیند. آسیب عصبی می‌تواند باعث بی حسی، ضعف و درد بعد از عمل تعویض مفصل لگن شود.
مزایای عمل تعویض لگن چیست؟
برای بررسی بهتر این روش درمانی لازم است مزایا و معایب تعویض مفصل لگن را در کنار هم بررسی کنیم. نقاط قوت این جراحی شامل موارد زیر است:
- رهایی از درد؛ از مهم‌ترین مزایای این جراحی است. البته در شروع جراحی احساس مقداری درد طبیعی است، که با تجویز داروهای مسکن تسکین می‌یابد.
- بهبود تحرک؛ اگرچه بعد از تعویض مفصل لگن ممکن است به اندازه یک مفصل ران طبیعی سالم تحرک نداشته باشید. اما نسبت به قبل به هنگام راه‌رفتن درد کمتری را تجربه خواهید کرد. اگر در ریکاوری خود مشارکت فعال داشته باشید، احتمال بهبودی بیشتر خواهد شد.
مراقبت‌های بعد از عمل تعویض لگن
معمولا 6 تا 12 هفته بعد از انجام عمل لازم است به صورت دوره‌ای تحت معاینه پزشک قرار بگیرید تا از نظر بهبود عملکرد مفصل مطمئن شوید. همچنین اگر قبل از عمل یک یا چند داروی خاص شما به تجویز متخصص جراحی قطع شده بود، باید از کادر درمان بپرسید که بعد از چه زمانی می‌توانید مصرف داروی خود را از سر بگیرید.
در طول این 6 تا 12 هفته بعد (مدت استراحت بعد از عمل) با احتیاط حرکت کنید و توصیه‌های فیزیوتراپیست را جدی بگیرید. بهتر است بعد از جراحی هر چه زودتر از جای خود بلند شوید. بنابراین با فیزیوتراپیست خود در ارتباط باشید و از او درباره‌ی زمان شروع به راه‌رفتن و روش‌های تسکین درد بعد از عمل بپرسید. همچنین لازم است بعد از جراحی به موارد زیر عمل کنید:
- قسمت جراحی را تمیز و خشک نگه دارید.
- داروها را به دقت طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- در جلسات فیزیوتراپی شرکت کنید و تمرینات خانگی را کامل کنید.
- رژیم غذایی عادی خود را از سر بگیرید مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده شده باشد.
- با استفاده از یخ می‌توانید تورم ناحیه جراحی‌شده را کاهش دهید.
- تا زمانی که پزشک دستور نداده باشد، باید از رانندگی بپرهیزید.
- ممکن است بعد از عمل مقداری مایع از قسمت برش جراحی خارج شود که در چند روز اول طبیعی است؛ اما در صورت افزایش تخلیه مایع، تورم، قرمزی، لرز و تب بالا یا درد شدید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
فوق تخصصان ارتوپدی در دکترنکست
نحوه خوابیدن بعد از تعویض مفصل لگن
بعد از عمل جراحی لازم است در حالت‌هایی بخوابید که کمترین فشار را به لگن و مفصل شما وارد کند. بنابراین لازم است هنگام خوابیدن نکات زیر را مدنظر قرار بدهید:
- روی تخت یا تشک سفت بخوابید.
- از بالش بین زانوهای خود استفاده کنید.
- وقتی احساس ناراحتی می کنید، موقعیت خود را تغییر دهید.
- روی شکم نخوابید.
- با بالش زیر زانو نخوابید.
راه‌رفتن بعد از عمل
نحوه راه رفتن بعد از تجربه تعویض مفصل لگن از اهمیت بالایی برخوردار است. در طول دوره نقاهت بعد از عمل لازم است انجام موارد زیر را جدی بگیرید:
- تا جای ممکن صاف بایستید.
- پیاده‌روی روزانه خوب است؛ ولی تا جایی که فشار زیادی روی مفصل وارد نشود. برای جلوگیری از افزایش درد و تورم زمان پیاده‌روی را به تدریج افزایش دهید. مثلا سعی کنید 5 دقیقه پیاده روی کنید؛ اگر دردتان زیاد نشد، سعی کنید روز بعد 6 دقیقه پیاده روی کنید.
- استفاده از عصا و واکر بسیار کمک‌کننده است؛ ولی مهم‌تر از داشتن عصا و واکر نحوه صحیح استفاده از آن است. به عنوان مثال، اگر از یک عصا استفاده می کنید، باید در سمت مخالف باسن آسیب دیده شما قرار گیرد.
- البته یکی از علائمی که معمولا بعد از جراحی بروز پیدا می‌کند، لنگش بعد از عمل تعویض مفصل لگن است. این لنگش می‌تواند تا 3 ماه ادامه داشته باشد یا حتی در بعضی از افراد تا 12 ماه طول بکشد. شما می‌توانید در این مورد با فیزیوتراپ خود مشورت کنید و با انجام نرمش‌های مناسب آن را کاهش دهید.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با نحوه صحیح راه‌رفتن در این دوره نگاهی به فیلم راه رفتن بعد از تعویض مفصل لگن بیندازید.
نشستن روی زمین بعد از تعویض مفصل لگن
فرد بیمار بعد از عمل جراحی (ترجیحا بعد از دوره استراحت بعد از عمل) می‌تواند روی زمین بنشیند؛ اما باید توجه داشته باشید که در این حالت فشار بیشتری روی مفصل لگن وارد می‌شود. در نتیجه احتمال خوردگی مفصل و شلشدن رباط کاهش می‌یابد. در نتیجه توصیه می‌شود ترجیحا به هنگام نشستن از صندلی استفاده کنید و برای حداکثر راحتی ارتفاع، عمق، شیب به جلو و تکیه گاه کمری صندلی خود را تنظیم کنید.
فوق تخصصان ارتوپدی در دکترنکست
جمع بندی
در این مطلب به بررسی عمل جراحی مفصل لگن و شرایط متفاوت زندگی بعد از تعویض مفصل لگن پرداختیم. در ادامه هم اقدامات لازم مربوط به مراقبت‌های بعد از عمل را به شما معرفی کردیم. پبشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این جراحی نگاهی به فیلم عمل تعویض مفصل لگن بیندازید. همچنین برای آشنایی بیشتر با داروهای مسکن درد بعد از جراحی پیشنهاد می‌کنیم خواندن مقاله‌ی «آمپول کتورولاک» را از دست ندهید. در صورت داشتن هرگونه سوال در این زمینه هم می‌توانید متخصص ارتوپد آنلاین دکترنکست مشورت کنید.
منابع:
